មុនស្លាប់ តើលោក លីខ្វាន់យូ បានសរសេរដូចម្ដេចខ្លះអំពីប្រទេសកម្ពុជា?
លោកថា៖ «ប្រជាជនកម្ពុជា គឺជាមនុស្សបរាជ័យ។ ប្រទេសត្រូវខ្ទេច វណ្ណៈអ្នកមានការអប់រំរបស់ប្រទេសនេះត្រូវបានកម្ទេច [ហើយ]សេដ្ឋកិច្ចត្រូវបានបំផ្លាញ។ រដ្ឋប្រហារ*របស់លោក ហ៊ុន សែន ធ្វើអោយការចូលជាសមាជិកអាស៊ានរបស់កម្ពុជាត្រូវបានផ្អាក»។ លោក លី ខ្វាន់យូ បានបញ្ចប់ថា៖ «មេដឹកនាំបច្ចុប្បន្នរបស់[កម្ពុជា] គឺជាលទ្ធផលនៃការច្បាំងយ៉ាងជូរចត់ [និង]មួយអស់ដៃ ហើយក្នុងនោះ គូប្រជែងត្រូវបានគេកម្ទេច ឬកាច់ធ្មុង។ [មេដឹកនាំទាំងនេះ] គ្មានក្ដីមេត្តាទេ ហើយសាហាវ គឺគ្មានមនោសញ្ចេតនាជាមនុស្ស។ ប្រវត្តិសាស្ត្រព្រៃផ្សៃណាស់សម្រាប់ជនជាតិខ្មែរ»។
October 12, 2018 ជុំ សុខណា ក្រឡេកក្រោយ,រណឫទ្ធិ, ហ៊ុន សែន
Before His Death, What Did Lee Kuan Yew Write about Cambodia?
ដោយ៖ ជុំ សុខណា
ភ្នំពេញ៖ លោក លី ខ្វាន់យូ(Lee Kuan Yew) គឺជាបិតាស្ថាបនិកប្រទេសសាំងកាពួរ (ឬសិង្ហបុរី) ដែលបានប្រវេប្រវាកសាងប្រទេសនៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍មួយនេះ ពីប្រទេសតតិយលោក រហូតមកក្លាយជាប្រទេសអ្នកមាន។ លោកធ្វើជានាយករដ្ឋមន្ត្រីសាំងកាពួរពីឆ្នាំ១៩៥៩ ដល់ឆ្នាំ១៩៩០ ហើយលោកទទួលមរណភាពនៅឆ្នាំ២០១៥។
លោក លី ខ្វាន់យូ ត្រូវបានគេស្គាល់ថា ជាមេដឹកនាំដែលផ្ដាច់ការ តែប្រកបដោយទស្សនវិស័យភ្លឺស្វាង។ ការដឹកនាំប្រទេសរបស់គាត់ គឺកត់សម្គាល់ដោយពង្រឹងវិន័យរបស់ប្រជាជនសាំងកាពួរម្នាក់ៗ។ ចំណុចនេះហើយ ដែលធ្វើអោយប្រទេសបស្ចឹមលោក ដែលគោរពសិទ្ធិបុគ្គលនោះ តែងតែចោទប្រកាន់លោក លី ខ្វាន់យូ ថាបានរំលោភលើសិទ្ធិឯកជនរបស់ពលរដ្ឋខ្លួន ដែលនេះក៏ជាប្រធានបទសួរដេញដោលមួយដែរ នៅពេលដែលលោកត្រូវបានអញ្ជើញអោយថ្លែងទៅកាន់សភារួមរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកនៅខែតុលា ឆ្នាំ១៩៨៥។
ប៉ុន្តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក្រោយពីបានមើលឃើញភាពជោគជ័យនៃការកសាងរដ្ឋសាំងកាពួរ ពិភពលោកបានផ្ដល់តម្លៃយ៉ាងខ្លាំងចំពោះទស្សនៈរបស់លោក។ ក្នុងនោះរួមមានការរៀបចំវេទិកាជាច្រើន ដែលអញ្ជើញលោកធ្វើជាវាគ្មិន ទោះបីជាលោកមានវ័យជរាណាស់ទៅហើយក៏ដោយ។ មនុស្សនៅតែចាប់អារម្មណ៍ចង់ស្ដាប់គំនិតរបស់លោកក្នុងការដឹកនាំប្រទេសនានា ដែលរាប់តាំងពីអ្នកសួរចង់អោយលោកផ្ដល់យោបល់ពីរបៀបដឹកនាំប្រទេសឥណ្ឌា រហូតដល់វៀតណាម។
មុនលោកស្លាប់ លោកក៏បាននិពន្ធសៀវភៅមួយក្បាលដែលបោះពុម្ពនៅឆ្នាំ២០០០ និងមានចំណងជើងថា៖ «ពីប្រទេសតតិយលោក មកកាន់ប្រទេសបឋមលោក(From Third World To First)»។ នៅក្នុងសៀវភៅដែលមានកម្រាស់ ៧២៩ទំព័រនេះ ក៏មាននិយាយអំពីប្រទេសកម្ពុជាប្រហែល ៤ទំព័រដែរ។ នេះអាចប្រហែលមកពីប្រទេសកម្ពុជាមិនសូវសំខាន់ ឬក៏លោក លី ខ្វាន់យូ ផ្ទាល់មានទំនាក់ទំនងតិចតួចជាមួយកម្ពុជា។
នៅក្នុងការនិយាយអំពីប្រទេសកម្ពុជានេះ លោក លី ខ្វាន់យូ បាននិយាយទៅដល់ឥស្សរជននយោបាយសំខាន់ៗចំនួន ៣រូប គឺសម្ដេច សីហនុ ទ្រង់ រណឫទ្ធិ និងលោក ហ៊ុន សែន។
ចំពោះសម្ដេច សីហនុ លោក លី ខ្វាន់យូ បានប្រើពាក្យបរិយាយយ៉ាងដូច្នេះថា៖ «[សម្តេច] សីហនុ គឺជាមនុស្សមានប្រជាប្រិយក្រៃលែង ឆ្លៀវឆ្លាតខ្លាំង និងពោរពេញដោយថាមភាព និងការរីករាយជាមួយជីវិត។ គាត់មានលក្ខណៈ និងបែបបទជាសុភាពបុរសបារាំងដែលមានការអប់រំ ក្នុងនោះរួមទាំងអាកប្បកិរិយា និងឫកពារ ហើយគាត់និយាយភាសាអង់គ្លេសស្ទីលបារាំង»។
សម្ដេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ អតីតព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ។
លោក លី ខ្វាន់យូ បានពិពណ៌នាអំពីទ្រង់បន្ថែមថា៖ «ព្រះអង្គម្ចាស់អង្គនេះឆេវឆាវ(mercurial) ប្រតិកម្មរហ័សទៅកាន់ពាក្យរិះគន់។ គាត់តែងតែឆ្លើយតបនឹងអត្ថបទសារព័ត៌មានទាំងឡាយណា ដែលមានលក្ខណៈរិះគន់។ នយោបាយ សម្រាប់គាត់គឺសារព័ត៌មាន និងការលេចមុខជាសាធារណៈ»។
