Archives
now browsing by author
Biography Documentation of Khmers Overseas: Marin Ngeth
Original link: KhmerOversea.Info
កម្មវិធីជីវៈប្រវត្តិខ្មែរនៅក្រៅប្រទេស
លោកព្រឹទ្ធាចារ្យង៉ែត ម៉ារិន ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ-កាណាដា រស់នៅទីក្រុងហ្គាល់ការី ប្រទេសកាណាដា
ថ្ងៃសៅរ៍ ទី២៦ ខែមីនា ២០២២
Biography Documentation of Khmers Overseas Part I:
Mr. Marin Ngeth, Khmer-Canadian living in Calgary, Canada Saturday, March 26, 2022
១. តេីដឺស៊ីរ៉ក់ជាអ្វី? ដឺសេរ៉ក់ជាពាក្យកាត់ភាសាអង់គ្លេសដែលមានន័យថា គណកម្មាធិការដេីម្បីសិទ្ធិបោះឆ្នោតរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរនៅក្រៅប្រទេស ជាអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល មិនស្វែងរកកម្រៃ មានទីស្នាក់ការធំនៅប្រទេសកាណាដា។ 1. What is the CEROC? The CEROC is an abbreviation of “Committee for Election Right of Overseas Cambodians”, is a non-governmental organization (NGO), non-profit orientation, and main office is based at Canada.
២. តេីដឺស៊ីរ៉ក់មានគំរោងដេីម្បីសំរេចយុទ្ធនាការរបស់ខ្លួនយ៉ាងណា? តាមរយះការចូលរួមពីប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជានិងមិត្តអ្នកស្រឡាញ់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យទាំងអស់ យេីងកំពុងតំរង់ទិសដេីម្បីសម្រេចគោលដៅរួមតែមួយគឺសិទ្ធិមូលដ្ឋានរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ដែលកំពុងរស់នៅឯនាយសមុទ្របានចូលរួមបោះឆ្នោតនូវរាល់ការបោះឆ្នោតជាតិរបស់កម្ពុជា ដែលសិទ្វិនេះត្រូវបានធានាដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជានិងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាសាកលស្តីពីសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ។ យុទ្ធនាការចំបងរបស់យេីងគឺការផ្្តល់ចំណេះដឹងដល់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ការស្នើរអោយរដ្ឋសភាធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញដោយនិយាយអោយច្បាស់ថាប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរនៅក្រៅប្រទេសអាចមានសិទ្ធិបោះឆ្នោតបាន និងបោះពុម្ពផ្សាយនានាទាក់ទងនឹងសិទ្ធិបោះឆ្នោតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរនៅក្រៅប្រទេស។ 2. How does the CEROC plan to achieve this campaign? Through participation from all Cambodians and democratic friends around the globe, we are aiming to achieve the common goal: the basic right of all Cambodians overseas to vote in Cambodia elections, which are guaranteed by the Cambodia Constitution and the Universal Declaration of Human Rights of the United Nations. Our primary campaign is to provide well-informed education to all Cambodians, to propose Cambodia parliament to amend the laws to clearly state that Cambodians overseas have right to vote with Cambodia elections, and to disseminate information through publications relating to Absentee Overseas Voting (AOV).
Read More …កម្មវិធីរំលឹកខួបគំរប់៣០ឆ្នាំនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស
Source: KhmerOversea.Info
កម្មវិធីរំលឹកខួបគំរប់៣០ឆ្នាំនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស តើកម្ពុជាដើរដល់របត់ផ្លូវណា? 30 Years Anniversary of Paris Peace Agreements: Where is Cambodia heading to?

៣០ឆ្នាំកន្លងមកនេះ សន្ធិសញ្ញាកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសដើម្បីសន្តិភាពនៅកម្ពុជានៅថ្ងៃ២៣ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៩១ ត្រូវបានពើបប្រទៈបដិវាទកម្ម(controversy)ជាច្រើនរវាងអ្នកកាន់កាប់អំណាចនិងប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ។
- នៅពេលដែលកិច្ចព្រមព្រៀងនេះនិយាយពីការកសាងសន្តិភាពយូរអង្វែងប្រកបដោយនិរន្តភាព(comprehensive peace) អ្នកកាន់កាប់អំណាចអួតត្រឹមចេញផុតពីសង្គ្រាមស៊ីវិលនិងអរគុណសន្តិភាពដូចសព្វថ្ងៃ។
- នៅពេលកិច្ចព្រមព្រៀងនេះនិយាយពីការផ្តល់អំណាចដល់ប្រជាពលរដ្ឋតាមរយៈពង្រឹងអង្គការសង្គមស៊ីវិល ប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស និងសារពត៍មានឯករាជ្យ អ្នកកាន់កាប់អំណាចបែរយកស្ថាប័នជាតិមកធ្វើជាឧប្បករណ៍នយោបាយរបស់ខ្លួននិងពង្រឹងអំណាចបែបរបបផ្តាច់ការតាមរយៈការប្រើប្រាស់តុលាការជាអាវុធ ការរឹតត្បិតសេរីភាពបញ្ចេញមតិ រឹតត្បិតសកម្មភាពសង្គមស៊ីវិល និងការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលមានសំលេងគាំទ្រពាក់កណ្តាលប្រទេសព្រមទាំងដកហូតតំណែងតំណាងរាស្ត្រនិងក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ដែលប្រជាពលរដ្ឋបានបោះឆ្នោតអោយពួកគេ។
- នៅពេលដែលកិច្ចព្រមព្រៀងនេះបានបន្តជួយកម្ពុជារហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនិងទៅថ្ងៃអនាគត មានទាំងជំនួយមនុស្សធម៍ ការពង្រឹងសមត្ថភាពស្ថាប័ន និងកិច្ចអនុគ្រោះខាងពាណិជ្ជកម្ម ប៉ុន្តែអ្នកកាន់កាប់អំណាចបកស្រាយផ្សេងពីនេះដោយធ្វើការអត្ថាធិប្បាយថាកិច្ចព្រមព្រៀងនេះបានរលត់បាត់អស់សុពលភាពហើយ។
- នៅពេលដែលកិច្ចព្រមព្រៀងនេះធានានូវឯករាជ្យភាព បូរណភាពទឹកដី និងអព្យាក្រិតភាពរបស់កម្ពុជា តែអ្នកកាន់កាប់អំណាចបច្ចុប្បន្នត្រូវបានគេមើលឃើញថាបានងាកទៅពឹងពាក់ចិនកុម្មុយនីសហួសពីដែនកំណត់ដោយច្បាប់ជាតិនិងច្បាប់អន្តរជាតិ។
- នៅពេលដែលកិច្ចព្រមព្រៀងនេះពង្រឹងស្ថាប័នជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតឬគជបអោយមានវិជ្ជាជីវៈខ្ពស់ប្រកបដោយសេរីនិង ត្រឹមត្រូវនិងយុត្តិធម៌ អ្នកកាន់កាប់អំណាចបានបង្កើតគណៈកម្មការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតដោយខ្លួនឯងរួចធ្វើការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៨ដែលធ្វើអោយគណបក្សរបស់ខ្លួនទទួលបានសំលេងក្នុងរដ្ឋសភាទាំងស្រុងគ្រប់គ្រងបែបឯកបក្សមកដល់សព្វថ្ងៃ។
- នៅពេលកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសពង្រឹងការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចប្រកបដោយសមធម៌និងការការពារបរិស្ថាន រដ្ឋអំណាចបច្ចុប្បន្នមានឈ្មោះអាក្រក់ខាងអំពើពុករលួយ កម្ពុជានៅមានគម្លាតសង្គមខ្ពស់ និងការរិចរិលព្រៃឈើក៏ដូចជាសម្បត្តិជាតិផ្សេងៗ។
វាគ្មិន៖
- ព្រះតេជគុណបណ្ឌិតហុក សាវណ្ណ ព្រះចៅអធិការវត្តខ្មែរម៉ុងត្រអាល ជាទីប្រឹក្សាអង្គការដឺស៊ីរ៉ក់
- លោកគល់ បញ្ញា ជាទីប្រឹក្សាអង្គការខុមហ្រ្វែល-លោកសេង សុភ័ណ ប្រធានអង្គការដឺស៊ីរ៉ក់
- បណ្ឌិតប៉ា ចាន់រឿន ប្រធានវិទ្យាស្ថានប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជាហៅកាត់ថាស៊ីដ-បណ្ឌិតសេង សារី អ្នកស្រាវជ្រាវសង្គមនិងអ្នកវិភាគឯករាជ្យ
- បណ្ឌិតអ៊ា សុផល សាស្ត្រាចារ្យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយនៅ Occidental College, USA
- លោកង៉ែត ប៉ុល តំណាងដឺស៊ីរ៉ក់ ខេត្តអាល់បើរតា
សម្របសម្រួលដោយ៖ អ្នកស្រីធឹង វណ្ណា
នៅកម្ពុជា៖ថ្ងៃអាទិត្យ ទី២៤ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២១ ម៉ោង១០ព្រឹកនៅកម្ពុជា
Sunday, October ២៤, 2021 at 10:00 AM Phnom Penh Time
Read More …សត្វកំណាចទំនើបនៅកម្ពុជា ភាគ១
Modern Leviathan of Cambodia, Part I
Thomas Hobbs បង្កើតទ្រឹស្តីរដ្ឋធម្មជាតិ(State of Nature) តាមគំនិតអវិជ្ជមាន(Pessimistic)របស់គាត់គឺមនុស្សជាសត្វសង្គមដ៏សាហាវ ដូច្នេះត្រូវតែមានរដ្ឋបុរាណ(Ancient States)ឬរដ្ឋទំនើប(Modern States)ជាអាវក្រោះដើម្បីការពារ។ ប្រជាពលរដ្ឋមានសិទ្ធិស៊ីវិល(Civil Rights/Civil Liberty)ក្នុងការតវ៉ាជាមួយអាជ្ញាធររដ្ឋ(Authoritative Sovereign) តែត្រូវតែហ៊ានលៈបង់អធិបតេយ្យភាពខ្លួនឯង(self sovereign)ដើម្បីសុវត្ថិភាពខ្លួនផ្ទាល់។ ចំណុចនេះត្រូវគ្នានឹងលោកហ៊ុន សែន ដែលបានតាំងខ្លួនឯងជាវីរៈបុរសខាងការពារសុខសន្តិភាពប្រជាពលរដ្ឋ រហូតដល់និយាយថាសិទ្ធិរស់រានមានជីវិតគឺជាអាទិភាពរបស់លោកក្នុងន័យថាឈឺ របួស ដាក់គុក បិទការសែត បិទសិទ្ធិបញ្ចេញមតិ បិទសេរីភាពជួបជុំ សំលាប់ពីរបីនាក់ដើម្បីមនុស្សរាប់រយ រហូតដល់ជាន់ឈ្លីសំលេងប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរជិតកន្លៈនគរ ជាដើម គឺលោកអាចធ្វើបានទាំងអស់?
តាមពិតថមម៉ាសហប់ចង់ប្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋថាខ្លួនមានសិទ្ធិនិងសេរីភាព តែដោយសម័យនោះព្រះរាជាឬអំណាចផ្តាច់ការខ្លាំងខ្លាពេក និងការរៀបចំប្រព័ន្ធរដ្ឋការពារអំណាចស្មុគស្មាញនិងប្រកបដោយគ្រោះថ្នាក់។ គំនិតហប់ក្នុងការត្រូវហ៊ានលៈបង់ដែនអធិបតេយ្យផ្ទាល់ខ្លួនដើម្បីបានសន្តិសុខត្រូវបានវាយបកដោយអ្នកប្រាជ្ញជំនាន់ក្រោយ បណ្តាលអោយរបបរាជានិយមផ្តាច់ការនិងអធិរាជនិយមដួលរលំនៅសព្វថ្ងៃ ទោះបីត្រូវប្តូរទៅជារបបសាធារណៈរដ្ឋផ្តាច់ការនិងកុម្មុយនីសផ្តាច់ការក៏ដោយ ក៏របបប្រជាធិបតេយ្យនិងការបង្កើតនីតិរដ្ឋពិតប្រាកដបានកំពុងឈានទៅមុខ។
ខុសអ្វីតែប្រទេសកម្ពុជា ក្រោយការលើកបន្តុបដោយវៀតណាម របបគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានក្រសោបជាប់កំនិតថមម៉ាស់ហប់និងវាយតំលៃខ្លួនឯងខ្ពស់ក្នុងការការពារសន្តិភាពនិងសន្តិសុខប្រជាពលរដ្ឋ ដោយរមែងមើលឃើញថាប្រជាពលរដ្ឋគឺជាកម្មវត្ថុដែលត្រូវតែស្តាប់បង្គាប់បញ្ជានិងធ្វើតាមរដ្ឋអំណាច។ តាមហប់ ទាំងអ្នកកាន់កាប់អំណាចទាំងប្រជាពលរដ្ឋគឺសុទ្ធសឹងតែមានដែនអធិបតេយ្យខ្លួនឯង ដែលប្រជាការនេះសតិសម្បជញ្ញៈនិងស្មារតីតែងតែត្រឡប់ទៅរករដ្ឋធម្មជាតិ(state of nature)ដែលនុស្សគឺជាសត្វដែលកាប់សំលាប់គ្នាកើតកល្យុគនិងសង្គ្រាមស៊ីវិលឥតឈប់ឈរ ដូច្នេះមានតែមករកនីតិរដ្ឋពិតប្រាកដទើបបាន។
តែនីតិរដ្ឋកម្ពុជាបច្ចុប្បន្នគឺជាវប្បធម៌ទន្ទេញចាំមាត់គ្មានការបដិបត្តិសោះឡើយ។ កម្ពុជាសព្វថ្ងៃមិនទាំងជាប្រជាធិបតេយ្យមិនទាំងជាសាធារណៈរដ្ឋផ្តាច់ការឬកុម្មុយនីសផ្តាច់ការ(Present Cambodia is neither democracy nor republic/monarchy tyrant)! អាចជារដ្ឋអាណាធិបតេយ្យ(anarchical state)ឬរដ្ឋអត់ហេតុផលច្រើនជាង(irrational state)ច្រើនជាង។
ចាប់តាំងពីកកើតជាគណៈបក្សកាន់អំណាចតាក់តែងឡើងដោយប្រទេសវៀតណាមនៅឆ្នាំ១៩៧៩មក យើងឃើញមនុស្សក្នុងបក្សនេះឬអធិបតេយ្យម្នាក់ៗភាគច្រើនដាច់ខាតគឺជាមនុស្សមិនយល់ទេរដ្ឋទំនើប(modern state) នីតិរដ្ឋ(rule of law) ប្រជាធិបតេយ្យ(democracy) និងសិទ្ធិមនុស្ស(human rights)។ និរន្តរភាពនៃបក្សនេះច្បាស់ណាស់ មានអ្នកមានផលប្រយោជន៍ជួយយឹតយោងសន្តោងពីក្រោយខ្នង។ យើងពិនិត្យមើលជាក់ស្តែងនៃសមាជិកអចិន្ត្រៃយ៍(top politburo) គ្រាន់តែប្រព័ន្ធតុលាការមួយគឺមានការទទឹងទិស(messy)និងខ្វះហេតុផល(irrational)រួចបាត់ទៅហើយ៖ ប្រធានតុលាការកំពូលត្រូវលាលែងពីតំណែងបក្ស តែគ្មានទេ មេនគរបាលជាតិនិងមេប៉េអិមជាតិ ជាអ្នកអនុវត្តច្បាប់ត្រូវលាលែងពីតំណែងបក្ស តែគ្មានទេ…ដូច្នេះអោយគេប្រាសចាកអគតិ៤តាមច្បាប់យុត្តិធម៍និងបំរើប្រជាពលរដ្ឋដោយឆន្ទៈពិតប្រាកដមិនមាននិន្នាការលំអៀង បានយ៉ាងណា?ងាកមកកងកំលាំងប្រដាប់អាវុធយោធាវិញ លោកហ៊ុនសែនបង្កើតកងអង្គរក្សដ៏សម្បើមមហិមាសម្រាប់ខ្លួនផ្ទាល់តែបែរដាក់ជាកងទ័ពជាតិប្រើថវិការជាតិ។ កូនប្រុសលោក ទោះចប់បណ្ឌិតដ៏មានកិត្តិយសពីបរទេសយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏លោកអាចបិទភ្នែកបិទត្រចៀកបន្លំខ្លួនជាបណ្ឌិតរំលោភប្រព័ន្ធច្បាប់ដោយមិនលាលែងពីតំណែងបក្សឡើយនៅពេលកាន់ការជាអគ្គមេបញ្ជាការកងទ័ពជាតិ។
ថមម៉ាសហប់គ្រាន់តែបញ្ជាក់ថា៖រដ្ឋផ្តាច់ការគឺពិតជាកន្សោមអំនាចនៃប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងប្រទេស(national systemic based-power)តែកម្ពុជា ក្រោមអំណាចលោកហ៊ុនសែនគឺពិតជាកន្សោមប្រព័ន្ធអំណាចការពារផលប្រយោជន៍ក្រុមគ្រួសារត្រកូលខ្លួនទៅវិញ(family systemic based-power)។

