February, 2018
now browsing by month
ដប់ប្រាំបួន-ប៉ែតសិបបួន
អត្ថបទដោយ បណ្ឌិតហ្គាហ្វា ពាងម៉េត
រឿងប្រលោមលោក « Nineteen Eighty-Four » ឬ «ដប់ប្រាំបួន-ប៉ែតសិបបួន» ស្តីអំពីជីវិតស្ថិតក្រោមអំណាចផ្តាច់ការត្រូវបានសកលវិទ្យាល័យសហរដ្ឋអាមេរិកនានាតម្រូវអោយនិស្សិតឆ្នាំទី១អានសម្រាប់កម្មវិធីសិក្សា។ ទាំងនៅក្នុងនិងទាំងនៅក្រៅថ្នាក់រៀន យើងសង្កេតឃើញការប្រើគុណនាមសព្ទ Orwellian នៅពេលនិយាយអំពីឥរិយាបថនិងគោលនយោបាយដែលគ្រប់គ្រងដោយការប្រើភាសាថ្មី ការឃោសនា ការលួចឃ្លាំមើល ការផ្សាយពត៍មានបោកបញ្ឆោត ការបដិសេធការពិត ការកែប្រែប្រវត្តិសាស្រ្ត ការគ្រប់គ្រងគំនិតនិងការបញ្ចុះបញ្ចូលគំនិតថ្មី និងការអនុវត្តន៌អំណាចផ្តាច់ការ។ ពាក្យគន្លឹះ និងគំនិតជាច្រើនចេញពីប្រលោមលោក 1484 ត្រូវបានគេយកមកប្រើនៅសព្វថ្ងៃនេះ ដូចជាពាក្យថា «បងធំ» (Big Brother) «គំនិតទ្វេរដង» (double think — ស្អប់ខ្ពើមរបបនៅក្នុងក្នុងគំនិត តែគោរពកោតខ្លាចជាសាធារណៈ) «បទឧក្រិដ្ឋគំនិត» (thought crime) «ប៉ូលីសគំនិត» (thought police) ។ល។ និង ។ល។
សូមអានអត្ថបទជាភីឌីអេសទាំងស្រុងដូចតទៅ…
កំណត់ចំណាំ៖
George Orwell បាននិព្វន្ធសៀវភៅល្បីជាងគេមានដូចជា កសិដ្ឋានសត្វ និង ដប់ប្រាំបួនប៉ែតសិបបួន។
- លោកអ្នកអាចសេចក្តីសង្ខេបនៃសៀវភៅដប់ប្រាំបួនប៉ែតសិបបួនតាមទំព័រនេះបាន
- លោកអ្នកអាចអាន កសិដ្ឋានសត្វ ឬខ្មែរប្រែជាសៀវភៅថា កាលនោះបដិវត្តន៌មួយជាភាសាខ្មែរ និងភាសាអង់គ្លេស
This Senate Election of 25 February 2018 is a farce
Courtesy: Cambodia National Rescue Party (CNRP)
Op-Ed: The CEROC
ការបោះឆ្នោតព្រឹទ្ធសភាថ្ងៃអាទិត្យ ទី២៥ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៨ ខាងមុខនេះ៖
ការបោះឆ្នោតព្រឹទ្ធសភាថ្ងៃអាទិត្យនេះដោយគ្មានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិចូលរួមដែលមានតំណាង៥០៦២នាក់នោះ គឺជាការបោះឆ្នោតបែបកុម្មុយនីសផ្តាច់ការ។
Senate election this Sunday, February 25, 2018: The Senate election this Sunday without participation of the 5062 voters of the CNRP is the election of communist single-party state.
Sunday’s election for 58 members of the 62-strong Senate will see 123 members of parliament and 11,572 commune councilors vote at 33 polling stations across Cambodia. Two Senate members each are appointed by the king and the National Assembly. But rights groups and opposition politicians say the Senate vote is a farce that shows Hun Sen, who faces a national election in July, is not committed to multi-party democracy. – Reuters
ក្រុមសមាជិកសភាអាស៊ាន ដើម្បីសិទ្ធិមនុស្សម្នាក់ទៀត និងជាសមាជិកសភាហ្វីលីពីន លោក ថម វីឡារីន (Tom Villarin) ថ្លែងថា ការបោះឆ្នោតព្រឹទ្ធសភានេះ គឺគ្មានអ្វីក្រៅតែជាការប៉ុនប៉ងរបស់គណបក្សកាន់អំណាចក្នុងការដណ្ដើមយកការគ្រប់គ្រងស្ថាប័ននេះ តាមរយៈអំពើនៃការលួចប្លន់ផ្នែកនយោបាយយ៉ាងគឃ្លើន។ – RFA Khmer
At the present, Cambodia is at a risky transition by current grip of power either moving towards one party state of communist style such as China, Vietnam and Lao, or towards junta such as Thailand and Burma, or towards terrorism states such as Syria, Iraq, and Afghanistan. The Senate election on this February 25, 2018 is a farce as the key opposition party CNRP has not been participated when the state has marginalized 2062 voters the right to vote or representing about 23 Senate seats. It has enabled the violation over the national Constitution, over the political stance of neutrality of Cambodia’s international relations, and pushing Cambodia into the jaw of China inevitably – Discern of the Analysis on Senate Election 2018
តើអ្វីគឺលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ? សំរាប់បរិបទថ្មីនៅកម្ពុជា
Courtesy: Parliamentary Institute of Cambodia
មកដល់ថ្ងៃនេះ ពេលនេះ កម្ពុជានៅជាកូនសិស្សថ្នាក់មតេ្តយ្យសាលាដែលកំពុងរៀនសូត្រពីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ តាមស្មារតីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសថ្ងៃទី២៣ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៩១ និងតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលប្រសូត្រចេញក្រោយថ្ងៃបោះឆ្នោតឆ្នាំ១៩៩៣ គឺកម្ពុជាជាពិសេសថ្នាក់ដឹកនាំនិងមន្ត្រីគ្រឹកៗទាំងអស់ គួរយល់ច្បាស់និងអនុវត្តន៍បានទាំងអស់គ្នា ពីព្រោះរដ្ឋធម្មនុញ្ញខ្មែរមានលក្ខណៈមិនខុសពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញប្រទេសថៃ ប្រទេសកាណាដា ប្រទេសអូស្ត្រាលី និងប្រទេសអង់គ្លេសនោះទេ។ តែហេតុផលដែលកម្ពុជានៅតែមិនច្បាស់លាស់ពីការជំរុញលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យអោយដើរទៅមុខគឺ៖
- លោភលន់អំណាចជ្រុល ធ្វើអោយខ្លួនខំប្រឹងអោយខាងតែបានដើម្បីអំណាចទោះបីត្រូវរំលោភទៅលើស្ថាប័នរក្សាតុល្យភាពអំណាចនិងរដ្ឋធម្មនុញ្ញយ៉ាងណាក៏ដោយ
- បកស្រាយច្បាប់តាមតែចិត្តចង់ដោយគ្មានស្ថាប័នឯករាជ្យឬស្ថាប័នជំនាញណាមួយហ៊ានប្រតិកម្មជំទាស់ឡើយ
ចុះអ្វីគឺលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ?
លោកអារីស្តូត(Aristotle) គឺជាអ្នកប្រាជ្ញក្រិចបុរាណដែលបានបំពេញបន្ថែមយ៉ាងពេញលេញទៅលើទ្រឹស្តីការដឹកនាំរដ្ឋតាមបែបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យជំនួយបន្ថែមអោយគ្រូរបស់ខ្លួនគឺលោកប្លាតូ(Plato) និងបុព្វាចារ្យគឺលោកសូក្រាត(Socrates)។ តាមលោកអារីស្តូត ប្រជាធិបតេយ្យទោះក្នុងរូបភាពជាព្រះមហាក្សត្រសោយរាជ្យឬប្រព័ន្ធប្រធានាធិបតីក្តី រដ្ឋសភាគឺជាស្ថាប័នតំណាងជ្រើសតាំងដោយប្រជាជន ជាអ្នកតាក់តែងច្បាប់ និងជម្រុញអោយមានការអនុវត្តន៍ច្បាប់ តាមក្រិតក្រមនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។
ក្រោយឆ្នាំ១៩៩៣ រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាមានការអនុវត្តន៌បានតែមួយចំនួនប៉ុណ្ណោះ ចំណែកមួយចំនួនទៀតជាពិសេសស្ថាប័នទាំងឡាយណាដែលជួយអោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញមានសុពលភាពឬជម្រុញអោយស្ថាប័នទាំងបីគឺនីតិបញ្ញត្តិ នីតិតុលាការ និងនីតិប្រតិបត្តិ មានម្ចាស់ការនិងដាច់ដោយឡែកពីគ្នា គឺមិនត្រូវបានផ្តល់អំណាចអោយនិងអនុវត្តបានឡើយ។
- ព្រះមហាក្សត្រទ្រង់ជាព្រះប្រធាននៃអង្គចៅក្រម ដែលប្រធានអង្គចៅក្រមនេះជាអ្នកធានានូវឯករាជ្យភាពនិងវិជ្ជាជីវៈរបស់តុលាការកំពូល តុលាក្រុង-ខេត្ត និងសាលាឧទ្ទរ។ តែការអនុវត្តន៌វិញ ព្រះអង្គគ្រាន់តែជាប្រធានបង្គ្រប់កិច្ចពីព្រោះលេខាផ្ទាល់ក្នុងការរៀបចំកិច្ចប្រជុំ-រៀបចំវារៈប្រជុំម្តងៗរបស់សមាជិកគឺគ្មាន នេះមិននិយាយដល់សិទ្ធិអំណាចក្នុងការជ្រើសរើសសមាជិកដែលមានសមត្ថភាពនិងវិជ្ជាជីវៈផង។ ជាក់ស្តែង ស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ន លោកឌិត មន្ទី ដែលជាសមាជិកអចិន្ត្រៃយ៍របស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដែលកំពុងកាន់អំណាចគឺជាប្រធាននៃតុលាការកំពូល ហើយរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌លោកអង់ វង្សវឌ្ឍនា គឺជាអ្នកចាត់ចែងថវិការនិងជាតំណាងសាធារណៈរបស់សមាជិកនៃអង្គចៅក្រមថែមទៀតផង ដូច្នេះតើធ្វើអោយព្រះមហាក្សត្របំពេញតួនាទីអោយតុលាការនោះឯករាជ្យបានយ៉ាងម៉េចទៅ?
- ទាំងប្រទេសថៃ ទាំងប្រទេសកាណាដាជាដើម ព្រះមហាក្សត្រគឺជាអគ្គមេបញ្ជាការកងទ័ពជាតិនិងជាអ្នកធានាយុត្តិធម៌ជូនប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់គ្នាដោយមិនមែនគ្រាន់តែនិយាយសើរៗនៅលើរដ្ឋធម្មនុញ្ញទេ តែមានតំណាងដែលជ្រើសរើសផ្ទាល់ដោយព្រះមហាក្សត្រនិងមានថវិការដាច់ដោយឡែកសម្រាប់ស្ថាប័នព្រះមហាក្សត្រ។ ចំណែកកម្ពុជាវិញ ព្រះមហាក្សត្រមានមនុស្សបញ្ជូនមកពីស្ថាប័ននីតិប្រតិបត្តិមកជាមន្ត្រីព្រះបរមរាជវាំងនិងមានសេនាឆ្វេងស្តាំផ្សេងទៀតជាដើម។
លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យតាមទស្សនៈរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន
ក្រោយពីរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិការ ឆ្នាំ២០១៧ រាជរដ្ឋាភិបាលដែលដឹកនាំដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានចោទប្រកាន់ដៃគូប្រជាធិបតេយ្យរបស់ខ្លួនថាជាភេរវជនឬជនបដិវត្តន៌ព៍ណផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលជាដើម។ ក្រោយមកមានការបោះពុម្ពផ្សាយពីមាគ៍ាបដិវត្តន៌ព៍ណនៅបណ្តាប្រទេសផ្សេងៗ មានចេញផ្សាយសៀវភៅសសម្រាប់
គម្រោងរបស់ខ្លួនដល់ឆ្នាំ២០២៣ និងការបោះពុម្ពផ្សាយផែនទីភូមិសាស្ត្រនយោបាយរបស់កម្ពុជានៅក្នុងអាសុីនិងពិភពលោកដែលបោះពុម្ពផ្សាយដោយវិទ្យាស្ថានសភាកម្ពុជាជាដើម។
នៅក្នុងអត្ថបទមួយដែលចុះផ្សាយកាលពីខែឧសភា ២០១៧ ក្រោមចំណងជើងថា លក្ខណ្ឌនិងមុខងារបស់សភាកម្ពុជានិងប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងរដ្ឋ៖ នៅក្នុងបរិបទអន្តរជាតិ អ្នកនិព្វន្ធបានអោយនិយមន័យលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជាមានត្រឹមការប្រើប្រាស់អំណាចនៅក្នុងរដ្ឋសភាតាមសំលេងភាគច្រើនតែប៉ុណ្ណោះ ដោយមិនមានការអធិប្បាយអោយបានសុីជម្រៅឡើយ (សូមមើលទំព័រទី១ ត្រង់ចំណុចលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យជាអ្វី?)។ ចំណែកសៀវភៅសដែលបោះពុម្ពផ្សាយដោយអង្គភាពប្រតិកម្មរហ័សរបស់ទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីវិញ បានព្យាយាមប្រាប់ពិភពលោកថា កម្ពុជាមានស្ថាប័នឯករាជ្យជាច្រើនដែលធានានូវលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យរបស់កម្ពុជាដូចជាស្ថាប័នព្រះមហាក្សត្រ តុលាការ និងគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតជាដើម។
ទាំង២០៥ទំព័រនៃសៀវភៅផែនទីភូមិសាស្ត្រនយោបាយរបស់កម្ពុជាដែលសរសេរឡើងដោយអ្នកនិព្វន្ធជនជាតិបរទេសភាគច្រើន ព្រមទាំងរចនាបទយ៉ាងប្រណិត យើងសង្កេតឃើញថាមិនបាននិយាយលំអិតអំពីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាឡើយ។ តែជាសំណាងល្អអ្នកនិព្វន្ធលោកមីហ្សែល ហ្វូស្សេ ក្នុងចំណងជើងទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ចនិងទំនាក់ទំនងនយោបាយ បានសង្ខេបយ៉ាងខ្លីតែពោរពេញដោយអត្ថន័យនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យថា …ដំណើរការផ្លាស់ប្តូរនយោបាយកំពុងកើតមានយ៉ាងច្បាស់នៅអាសុីអាគ្នេយ៍ ក្នុងនោះមានទំនាក់ទំនងរវាងពលរដ្ឋនិងរដ្ឋ ទំរង់នៃការពិភាក្សា ការលេចឡើងនូវគណបក្សនយោបាយ ឬការចូលរួមរបស់អង្គការសមាគមក្រៅរដ្ឋាភិបាល ដែលបង្ហាញអំពីឆន្ទៈចង់អោយមានការផ្លាស់ប្តូរ…និន្នាការថ្មីនេះ មិនត្រូវចាត់ទុកថា គ្រាន់តែជាការតវ៉ាប្រឆាំងនោះទេ…
អនាគតរបស់កម្ពុជា
កម្ពុជាបច្ចុប្បន្នកំពុងស្ថិតក្នុងដំណាក់កាលអន្តរកាលគ្រោះថ្នាក់មួយ នៅពេលរាជរដ្ឋាភិបាលក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន-សែនបានយកសន្តិភាពមកដោះដូរជាមួយនឹងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ ការអនុវត្តន៌លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្សដែលកកើតឡើងតាំងពីឆ្នាំ១៩៩៣តរៀងមកបានត្រឡប់ថយក្រោយវិញនៅពេលដែលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិត្រូវបានរំលាយ ហើយបើគណបក្សនេះដែលមានសំលេងប្រជាពលរដ្ឋបោះឆ្នោតអោយជិតកន្លៈប្រទេសមិនបានចូលរួមបោះឆ្នោតនៅខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៨នេះទេ ប្រទេសកម្ពុជានឹងក្លាយទៅជារដ្ឋាភិបាលឯកបក្សដូចប្រទេសចិន ឡាវ និងវៀតណាម ឬរបបយោធាដូចប្រទេសថៃនិងភូមាជាដើម។
ខ្ញុំសូមជំរាបជូននូវអានុសាសន៍មួយចំនួនដូចជា៖
- ពង្រឹងប្រព័ន្ធលើកកំពស់គុណសម្បត្តិជាក់ស្តែង(meritocracy) ដល់ប្រជាជនម្នាក់ៗ ជាជាងយកខ្សែស្រឡាយឬសាច់ញាតិជាធំក្នុងការបានការងារធ្វើនិងមុខរបរចិញ្ចឹមជីវិត។
- កាត់បន្ថយវប្បធម៍មុខមាត់(face) ជំនួសអោយវិញដោយវប្បធម៍ការងារ(work) ក្នុងការលើកតំលៃខ្លួនឯងនិងអោយតំលៃទៅលើមនុស្សម្នាក់ៗក្នុងសង្គម។
- មន្ត្រីរាជការសុីវិលត្រូវបំពេញការងារអោយមានប្រសិទ្ធិភាព មានប្រាក់បៀរវត្សន៍គ្រប់គ្រាន់ និងមានអព្យាក្រិតភាពក្នុងការបំពេញការងារម្តងៗ។
- មន្ត្រីរាជការកងកំឡាំងប្រដាប់អាវុធត្រូវមានក្រមសីលធម៍និងឧបេក្ខាចិត្តខ្ពស់ ហើយមិនគួរមកជ្រៀតជ្រែកឬទាក់ទាញអោយច្របូកច្របល់ក្នុងបញ្ហានយោបាយទេ យកល្អមិនគួរអោយមានសិទ្ធិបោះឆ្នោតដូចដែលមានការអនុវត្តន៍នៅប្រទេសថៃជាដើម។
- ពង្រឹងស្ថាប័នជាតិជាជាងស្ថាប័នគ្រួសារ ស្ថាប័នបក្សពួក និងស្ថាប័នគណបក្សនយោបាយជាដើម។
- ពង្រឹងស្ថាប័នជាតិដោយជម្រុញអោយអំណាចទាំងបីដាច់ឡែកពីគ្នានិងមានប្រសិទ្ធិភាពខ្ពស់។
- ជម្រុញនីតិរដ្ឋនិងការអនុវត្តន៌តាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញអោយបានពិតប្រាកដជាក់ស្តែង។
The Nature and Functions of Cambodia’s Parliament and Government_Kh
Details of ruling party’s five-year plan to minimise opposition revealed
Op-Ed: Phnom Penh Post
Hun Sen White Paper 2018 in English
Hun Sen White Paper -2018-Khmer_11Feb2018
Cambodia’s ruling party will increase surveillance, shut out any opposition “force” and prevent the spread of information that “twists the truth”, according to their five-year political plan, obtained yesterday by The Post.
Hun Sen is a master of manipulation in Cambodia.
The Cambodian People’s Party (CPP) Political Programme 2018-2023, adopted at the party’s congress three weeks ago, maps out the government’s next steps in what observers describe as authoritarian – if unsurprising – rhetoric.
Chief among the CPP’s diktats was “to not allow the loophole or space that is used for the creation of the opposition force or any illegal armed force to destroy the achievements and prosperity of the society and the nation”.
“[We] must strengthen the capacity of our surveillance system and the controlling technology system thoroughly, and reduce the risk for society,” another read.
The party’s plan comes during a widespread crackdown on dissent in the Kingdom, with politicians imprisoned, media outlets shuttered and activists seeking refuge abroad. Cambodia’s main opposition – the Cambodia National Rescue Party – was forcibly dissolved in November last year, ahead of upcoming elections.
That crackdown appears set to continue, with the CPP vowing in its plan to “oppose any riot activities, subversion, [and] sabotage of all kinds”, and to “attack their black tricks” – a reference to the frequently invoked accusations of “colour revolution” and “foreign interference” that were used by the ruling party to justify the dismantling of the opposition.
The party will also “prevent and eliminate the dissemination activity to distribute information . . . that is of an inciting nature, that breaks up [society], twists the truth, exaggerates the situation, causes insecurity, disorder or immorality, [or] that breaks the culture or tradition of Cambodia”.
Addressing the armed forces, which are led by CPP stalwarts, the party said it would push for RCAF reforms and demanded they “show the great, absolute loyalty to the nation” and that they “have the willingness to fight absolutely in protecting . . . the legitimate government that was born from the people”.
CPP spokesman Sok Eysan yesterday defended the document’s call for a tighter hold on the political sphere, saying “strengthening power is normal for the one who is in charge of the power, because power comes from the people”.
“A loophole can bring a catastrophe to peace and political stability. We allow opposition, but [only] the opposition that complies with the democratic principles – not an opposition that makes anarchy,” Eysan said.
“If we do not strengthen the control [on surveillance technology], it will become anarchy that impacts and influences the implementation of the democratic rule of law,” he added.
Sebastian Strangio, author of Hun Sen’s Cambodia, said the CPP’s plan came as little surprise given the events of the past six months.
“The plan looks like a roadmap to permanent one party rule, albeit with the cosmetic presence of small opposition parties that will do little to challenge the CPP’s control,” he said in an email.
“Overall, this is consistent with the CPP’s long-held view that any smidgeon of political opposition poses a mortal threat to peace and stability, and that these things can only be guaranteed by the CPP’s monopolization of power.”
But he warned that “the CPP may find that abolishing formal opposition is much easier than abolishing public demand for change” while popular demands for political reform go unaddressed.
Social analyst Meas Nee yesterday observed that the document and its aspirations for consolidating power echoed Cambodia’s situation two decades ago, when the CPP’s then-political rival, Funcinpec – which had beaten the CPP in the 1993 UN-backed elections – was ousted by troops loyal to Prime Minister Hun Sen in bloody fighting.
“This is almost identical to the events happening in 1997, when Funcinpec was destroyed . . . There was the 1997 coup and the 1998 election, but after 1998, Funcinpec was not powerful. The whole of Funcinpec was paralysed,” he said.
Funcinpec indeed slid into irrelevance following 1998, only returning to the political fore after it was granted the bulk of the CNRP’s redistributed National Assembly seats late last year. Funcinpec had failed to win a single seat of its own in 2013, unlike the CNRP, which took 44 percent of the vote and 55 seats.
“I thought this was unique to 1998, but when it came to the events in 2017 . . . the dissolution of the CNRP left them completely paralysed . . . but it is more difficult to dissolve the whole mentality of the CNRP in the public imagination,” Nee said