Environment
now browsing by category
Human Rights Day 10 December 2018
Op-Ed: The CEROC
ដោយយល់ឃើញថា ការទទួលស្គាល់សេចក្ដីថ្លៃថ្នូរជាប់ពីកំណើត និង សិទ្ធិស្មើភាព និង សិទ្ធិមិនធាចលក់ដូរ ផ្ទេរ ឬ ដកហូតបានរបស់ សមាជិកទាំងអស់ នៃគ្រួរសារ មនុស្ស គឺ ជាគ្រឹះនៃសេរីភាព យុត្តិធម៌និង សន្ដិភាព ក្នុងពិភពលោក។ ដោយ យល់ឃើញថា ការមិនទទួលស្គាល់ និង ការប្រមាថ មើលងាយ សិទ្ធិមនុស្ស នាំឲ្យ មានអំពើព្រៃផ្សៃ សាហាវយង់ឃ្នង ធ្វើអោយ ក្ដៅក្រហាយ ដលើសតិសម្បជញ្ញះ មនុស្សជាតិ និង ថា ការឈានដល់ពិភពលោកមួយ ដែលមនុស្សទាំងឡាយ មានសេរីភាព ត្រូវបាន ប្រកាសថា ជាសេចក្ដី ប្រាថ្នាដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ បំផុត របស់ មនុស្ស ត្រូវតែ បានការពារ ដោយនីតិរដ្ធ ដើម្បីជៀសវាង កុំអោយ មនុស្ស បង្ខំចិត្តជាចុងក្រោយបង្អស់ បះបោរ ប្រឆាំង ទល់នឹង អំណាចផ្ដាច់ការ និង ការគាបសង្កត់។ ដោយយល់ឃើញថា ជាការចាំបាច់ ដែលត្រូវលើកស្ទួយការពង្រីកទំនាក់ទំនង ជាមិត្តភាពរវាងប្រជាជាតិនានា។ ដោយយល់ឃើញថា ប្រជាជាតិ ទាំងឡាយ នៃសហប្រជាជាតិបានប្រកាស បញ្ជាក់ សាជាថ្មី ក្នុងធម្មនុញ្ញសហប្រជាជាតិ នូវជំនឿរបស់ខ្លួន ទៅលើមូលដ្ឋាន នៃមនុស្ស លើសេចក្ដី ថ្លៃថ្នូរ លើតម្លៃ របស់មនុស្ស និង លើសមភាព នៃសិទ្ធិរវាង បុរសនិងស្រ្ដី ហើយប្ដេជ្ញាលើកស្ទួយវឌ្ឍនភាពសង្គម និង កម្រិត ជីវភាព រស់នៅ ឲ្យកាន់ តែប្រសើឡើង ក្នុងសេរីភាព កាន់តែទូលំទូលាយ។ ដោយយល់ឃើញថា ដោយសហប្រតិបត្តិការជាមួយ អង្គារសហប្រជាជាតិ រដ្ឋជាសមាជិក ទាំងអស់សន្យាធ្វើឲ្យ មានការគោរពជាសកល និង ការប្រតិបត្តិនូវ សិទ្ធិសិរីភាព មូលដ្ឋាន។ ដោយយល់ឃើញថា ការយល់ដូចគ្នា មួយ អំពីសិទ្ធិនិង សេរីភាព ទាំង នេះ មានសារះសំខាន់បំផុត ដើម្បីបំពេញ នូវការសន្យាខាងលើ។
អាស្រ័យ ហេតុនេះ មហាសន្និបាត ប្រកាសថាៈ
សេចក្ដីប្រកាស ជាសកលស្ដីពំពីសិទ្ធិមនុស្សនេះ ជាឧត្ដមគតិរួម ដែល ប្រជាពលរដ្ឋ គ្រប់ៗប្រទេស និង ប្រជាជាតិ ទាំងអស់ត្រូវធ្វើអោយបានសំរេច ដើម្បីអោយ បុគ្គលគ្រប់ៗរូប និង អង្គការសង្គមទាំងអស់ ដោយរក្សាខ្ជាប់ខ្ជួន ជានិច្ចក្នុងស្មារតី របស់ខ្លួន នូវសេចក្ដី ប្រកាសនេះ ខិតខំប្រឹងប្រែង បណ្ដុះបណ្ដាលការគោរពសិទ្ធិនិង សេរីភាព ទាំង នេះ តាមរយះ ការបង្រៀន និង ការអប់រំ ហើយនិងខំប្រឹងប្រែង ធានាអោយមាន ការទទួលស្គាល់ និង ការអនុវត្តជាសកល និង ដោយស័ក្កិសិទ្ធិ នូចសិទ្ធិនិង សេរីភាព ដោយវិធានការជាតិ និង អន្ដរជាតិ ដែលមាន លក្ខណះរីកចំរើន ជាលំដាប់ ទាំងក្នុង ចំណោម ប្រជាពលរដ្ធ នៃរដ្ឋសមាជិក ទាំងក្នុង ចំណោម ប្រជាពលរដ្ឋ ដែនដី ដែលស្ថិតនៅក្រោម ដែនសមត្ថកិច្ច នៃរដ្ឋទាំងនោះ។
មាត្រា១
មនុស្សទាំងអស់ កើតមកមានសេរីភាព និង សមភាព ក្នុងផ្នែកសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ និង សិទ្ធិ។ មនុស្សមានវិចារណញ្ញាណនិង សតិសម្បធញ្ញៈ ជាប់ពីកំណើត ហើយគប្បី ប្រព្រឹត្ដ ចំពោះ គ្នាទៅវិញទៅមក ក្នុងស្មារតី ភាតរភាពជាបងប្អូន។
មាត្រា២
មនុស្សម្នាក់ៗ អាចប្រើប្រាស់សិទ្ធិនិង សេរីភាព ទាំងអស់ ដែលមានចែង ក្នុង សេចក្ដីប្រកាស នេះ ដោយគ្មាន ការប្រកាន់បែងចែក បែបណាមួយ មានជាអាទិ៍ ពូជសាសន៏ ពណ៏សម្បុរ ភេទ ភាសា សាសនា មតិនយោបាយ ឬ មតិផ្សេងៗ ទៀត ដើមកំណើត ជាតិ ឬ ទ្រព្យសម្បត្តិ កំណើត ឬ ស្ថានភាពដ៏ទៃផ្សេងៗ ទៀតឡើយ។ លើសពីនេះ មិនត្រូវធ្វើ ការប្រកាន់ បែងចែកណាមួយ ដោយសំអាងទៅលើឋានៈ ខាងនយោបាយ ខាងដែនសមត្ថកិច្ច ឬ ខាងអន្ដរជាតិរបស់ប្រទេស ឬ ដែនដី ដែលបុគ្គលណាម្នាក់ រស់នៅ ទោះបីជាប្រទេស ឬ ដែនដីនោះឯករាជ្យក្ដី ស្ថិត ក្រោម អាណា ព្យាបាលក្ដី ឬ គ្មានស្វយ័ គ្រប់គ្រង ក្ដី ឬ ស្ថិតក្រោម ការដាក់កម្រិតផ្សេង ទៀតណាមួយ ដល់ អធិបតរយ្យភាពក្ដី។
មាត្រា៣
បុគ្គលម្នាក់ៗ មានសិទ្ធិ រស់រានមានជីវិត សេរីភាព និង សន្ដិភាព ផ្ទាល់ ខ្លួន។
មាត្រា៤
គ្មានជនណាម្នាក់ ត្រូវស្ថិតនៅ ក្នុង ទោសភាព ឬ ស្ថិតក្នុង ភាពជាអ្នក បម្រើដាច់ថ្លៃឡើយ។ ទោសភាព និង ទាសពានិជ្ជកម្ម តាម គ្រប់ទម្រង់ទាំងអស់ ត្រូវហាមឃាត់។
មាត្រា៥
គ្មានជនណាម្នាក់ ត្រូវទទួលទារុណកម្ម ឬ ការប្រព្រឹត្ដិមកលើខ្លួន ឬ ទណ្ឌកម្ម ឃោឃៅ អមនុស្ស ធម៌ ឬ បន្ថោកបន្ទាប បានឡើយ។
មាត្រា៦
ជនគ្រប់រូប មានសិទ្ធិឲ្យគេទទួលស្គាល់បុគ្គលិកលក្ខណះ គតិយុត្ដរបស់ខ្លួន នៅគ្រប់ទីកន្លែង។
មាត្រា៧
ជនគ្រប់រូប មានសិទ្ធិស្មើគ្នា ចំពោះមុខច្បាប់ និង មានសិទ្ធិ ទទួលការការពារ ពីច្បាប់ ស្មើៗគ្នា ដោយគ្មានការរើសអើង។ មនុស្សគ្រប់រូបមានសិទ្ធិទទួលការការពារ ស្មើៗគ្នា ប្រឆាំង នឹង ការ រើសអើង ណា ដែលរំលោភលើសេចក្ដី ប្រកាសនេះ ព្រមទាំអ ប្រឆាំង និង ករញុះញង់ឲ្យមានកររើសអើង។
មាត្រា៨
មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិ រកដំណោះស្រាយ ស័ក្ដិសិទ្ធ មួយ នៅចំពោះមុខ សាលាជំរះក្ដី ជាតិ ដែលមានសមត្ថកិច្ច ចំពោះអំពើរទាំងឡាយណាដែល រំលោភ សិទ្ធិមូលដ្ធាន របស់ខ្លួន ដែលត្រូចបានទទួលស្គាល់ ដោយរដ្ធធម្មនុញ្ញ ឬ ដោយច្បាប់។
មាត្រា៩
គ្មានជនណាម្នាក់ ត្រូវបានចាប់ខ្លួន ឃុំខ្លួន ឬ និរទេសខ្លួន តាមអំពើចិត្តឡើយ។
មាត្រា១០
មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិស្មីគ្នា ពេញលេញ សុំឲ្យតុលាការឯករាជ្យ និង មិនលំអៀង ពិនិត្យរឿង ក្ដីរបស់ខ្លួន ជាសាធារណះ និង ដោយសមធម៌ ដើម្បីសម្រេច លើសិទ្ធិនិងកាតព្វកិច្ច និង លើភាពសមហេតុផល នៃការចោទ ប្រកាន់ទាំង ឡាយខាងបទ ព្រហ្មទណ្ឌមកលើខ្លួន។
មាត្រា១១
១. ជនណាដែលជាប់ចោទ ពីបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌ ត្រូវសន្មតជាជនគ្មានទោសរហូត ដល់ពិរុទ្ធភាព ត្រូវបានរកឃើញ នៅក្នុង សវនាករជាសាធារណះដែលមាន ការធានាចំបាច់ ដើម្បី អោយ ជននោះការពារខ្លួន។
២. គ្មានជនណាម្នាក់ ត្រូវបានផ្ដន្ទាទោសពីបទល្មើស ព្រហ្មទណ្ឌ នៅពេលធ្វើអំពើ ឬ មានការខកខាន នេះ ដូចគ្នានេះដែរមិន ត្រូវមានការផ្ដន្ទាទោសឲ្យធ្ងន់ធ្ងរជាងទោសដែលបានកំណត់ឲ្យអនុវត្តក្នុងអំឡុងពេលដែលបទល្មើសបានកើតឡើងនោះឡើយ។
មាត្រា១២
គ្មានមនុស្សណាម្នាក់ ត្រូវរងការរំលោភ ជ្រៀតជ្រែកតាមអំពើចិត្តក្នុងជីវិត ឯកជនគ្រួសារ ទីលំនៅ ឬការឆ្លើយឆ្លង ឬការធ្វើឲ្យបះពល់ ដល់កិត្តិយស និង កេរ្ដិ៍ ឈ្មោះ របស់ខ្លួន បានឡើយ។ ជនគ្រប់រូប មានសិទ្ធិ ទទួលការការពារំពីច្បាប់ ប្រឆាំង នឹងការជ្រៀតជ្រែក ឬការប៉ះពាល់បែបនេះ។
មាត្រា១៣
១. មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិធ្វើដំណើរ ដោយ សេរី និង មានសិទ្ធិជ្រើសរើស និវេសនដ្ឋានក្នុងរដ្ឋមួយ។ ២. មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិចាកចេញពីប្រទេសណាមួយ រួមទាំង ប្រទេសរបស់ខ្លួនផង និង មានសិទ្ធិវិលត្រឡប់មកប្រទេសរបស់ខ្លួនវិញ។
មាត្រា១៤
១. មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិ ស្វែងរក និងទទួល កន្លែងជ្រកកោន ក្នុង ប្រទេស ដទៃទៀត ក្នុងករណីមានការធ្វើទុកបុកម្នេញមកលើខ្លួន។
២. សិទ្ធិសុំជ្រកកោននេះ មិនអាចលើកមក សំអាងបានទេ ក្នុងករណីមានការចោទ ប្រកាន់ ដែលពិតជាកើតឡើង ពីបទល្មើស មិនមែននយោបាយ របស់សហប្រជាជាតិ។
មាត្រា១៥
១.មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិ ទទួលបានសញ្ជាតិមួយ។
២.គ្មានជនណាម្នាក់ អាចត្រូវដកហូតសញ្ជាតិ ឬ រារាំង សិទ្ធិប្ដូរសញ្ជាតិ របស់ខ្លួនបានឡើយ។
មាត្រា១៦
១. មនុស្ស ប្រុសស្រីដល់អាយុគ្រប់ការ មានសិទ្ធិរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ និង កសាងគ្រួសារ ដោយមិនប្រកាន់ពូជសាសន៍ សញ្ជាតិ ឬ សាសនាឡើយ។ មនុស្សប្រុសស្រី មានសិទ្ធិ ស្មើគ្នាក្នុងការរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ ក្នុងចំណងអពាហ៍ពិពាហ៍ និង ក្នុង ពេល រំលាយ ចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍។
២. អាពាហ៍ពិពាហ៍អាចនឹងប្រព្រឹត្ត ទៅបាន លុះត្រាតែមាន ការព្រមព្រៀង ដោយ សេរី និង ពេញលេញពីអនាគត់ប្ដីប្រពន្ធ។
៣. គ្រួសារ ជាអង្គភាពធម្មជាតិ និង ជាអង្គភាពមូលដ្ឋាននៃសង្គម ហើយ គ្រួសារ មាន សិទ្ធិ ទទួលការការពារ ពីសង្គមនិង រដ្ឋ។
មាត្រា១៧
១. មនុស្ស គ្រប់រូប ទោះតែម្នាក់ឯងក្ដី ឬ ដោយរួមជាមួយ អ្នកដ៏ទៃក្ដី មានសិទ្ធិជាម្ចាស់ កម្មសិទ្ធិ។
២. គ្មានជនណាម្នាក់ ត្រូវបានដកហូតកម្មសិទ្ធិ តាមអំពើចិត្តឡើយ។
មាត្រា១៨
ជនគ្រប់រូប មានសិទ្ធិ សេរីភាព ខាងការគិត សតិសម្បជញ្ញះ និង សាសនា សិទញធិ នេះ រាប់ បញ្ចូល ទាំងសេរីភាព ផ្លាស់ប្ដូរសាសនា ឬ ជំនឿ ព្រមទាំង សេរីភាព សម្ដែងសាសនា ឬ ជំនឿរបស់ខ្លួន តែម្នាក់ឯង ឬ ដោយរួមជាមួយអ្នកដ៏ទៃជាសាធារណះឬជាឯកជន តាមការបង្ហាត់បង្រៀន ការអនុវត្ត ការគោរពបូជា និងការប្រតិ្តតាម។
មាត្រា១៩
មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ឋិសេរីភាពក្នុងការមានមតិ និងការសម្តែងមតិ។ សិទ្ឋិនេះរាប់បញ្ចូលទាំងសេរីភាពក្នុងការប្រកាន់មតិ ដោយគា្មនការរជ្រៀតជ្រែក និង សេរីភាពក្នុងការស្វែងរកការទទួល និងការផ្សព្វផ្សាយព័តមាន និងគំនិតនានាដោយគា្មនព្រំដែនទឹកដី ទោះតាមរយះមធ្យោបាយសម្តែងមតិណាមួយដ៏ដោយ។
មាត្រា២០
១. មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ឋិសេរីភាពក្នុងការប្រជុំ ឬការរួមគា្នជាសមាគមដោយសន្តិវិធី។ ២. គ្មានជនណាម្នាក់ ត្រូវបានបង្ខិតបង្ខំអោយចូលរួមក្នុងសមាគមណាមួយឡើយ។
មាត្រា២១
១. មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ឋិចូលរួមក្នុងការដឹកនាំកិច្ចការសាធារណះនៃប្រទេសរបស់ខ្លួនដោយផ្ទាល់ ឬ តាមរយះតំណាង ដែលបានជ្រើសរើសដោយសេរី។
២. មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ឋិចូលបម្រើមុខងារសារណះនៃប្រទេសរបស់ខ្លួន ក្នុងលក្ខខណ្ឌសមភាព។
៣. ឆន្ទះរបស់់ប្រជាពលរដ្ឋជាមូលដ្ឋានអំណាចនៃការដឹកនំាកិច្ចការ សាធារណះ។ ឆន្ទះនេះត្រូវសម្តែងចេញតាមរយះការបោះឆ្នោតទៀងទាត់ តាមពេលកំណត់ និងពិតប្រាកដ ដែលមានលក្ខណះសកល ស្មើភាព និងសម្ងាត់ ឬតាមនីតិវិធីសមមូល ដែលធានាសេរីភាពនៃការបោះឆ្នោត។
មាត្រា២២
ក្នុងឋានះជាសមាជិកនៃសង្គមមនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ឋិទទួលបានសន្តិសុខសង្គម និងមានបុព្វ សិទ្ឋិសម្រេចបានសិទិ្ឋខាងសេដ្ឋកិច្ច សង្គមកិច្ច និងវប្បធម៍ដែលចំាបាច់សម្រាប់សេចក្តីថ្លៃថ្នូរ និងការរីកចំរើនដោយសេរីនៃបុគ្គលិកលក្ខណះរបសខ្លួនតាមរយះការខិតខំ របស់ជាតិនិង សហប្រតិបត្តិការអន្ដរជាតិ និង ដោយយោងទៅតាមការរៀចំនិង ធនធានរបស់ប្រទេសនីមួយៗ។
មាត្រា២៣
១. មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិមានការងារធ្វើជ្រើសរើស ការងារដោយសេរី ទទួលលក្ខណ្ឌ ការងារត្រឹមត្រូវ និង ពេញចត្ត និង មានការការពារប្រឆាំង នឹង ភាពអត់ ការងារ ធ្វើ។
២. មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិទទួលប្រាក់បៀវត្សស្មើគ្នា ចំពោះការងារដូចគ្នា ដោយគ្នាន ការរើសអើង។
៣. អ្នកធ្វើការងារ មានសិទ្ធិទទួលបានលាភការដោយសមធម៌ និងពេញចិត្ត ដើម្បីធានាអត្ថិភាព រស់នៅ រស់ខ្លួន និង គ្រួសារ ឲ្យសមស្រប នឹង សេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ នៃ មនុស្ស និង ត្រូវ បានបំពេញ បន្ដែមទៀត ដោយមធ្យោបាយផ្សេៗ នៃការកាពារ ផ្នែកសង្គម ប្រសិន បើចាំបាច់។
៤. មនុស្ស គ្រប់រូប មានសិទ្ធិ បង្កើត សហជីព និង ចូលរួម ក្នុង សហជីព ដើម្បី ការពារ ផលប្រយោជន៏របស់ខ្លួន។
មាត្រា២៤
មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិឈប់សម្រាក និង លំហែកាយ កំសាន្ដ រូមបញ្ជូលទាំង កម្រិតម៉ោងការងារសមហេតុផល និង ការឈប់សម្រាកដោយបានប្រាក់បៀវត្សតាមពេលកំណត់ទៀងទាត់ ។
មាត្រា២៥
១. មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិ ទទួលបានកម្រិតជីវភាព គ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីធានា សុខភាព និង សុខមាលភាព របស់ខ្លួន និង គ្រួសារ រួមមានចំណីអាហារ សម្លៀកបំពាក់ លំនៅដ្ឋាន ការថែទាំ សុខភាព និង ដរវសង្គមកិច្ច ចាំបាច់ផ្សេងៗទៀផង។ មនុស្ស គ្រប់រូប មានសិទ្ធិទទួល បានការគាំពារនៅ ពេលគ្មាន ការងារធ្វើ មានជំងឺ ពិការ មេម៉ាយ ឬពោះម៉ាយ ចាស់ជរា ឬ នៅ ពេលបាត់បង់ មធ្យោបាយធានាជីវភាព ដែលបណ្ដាលមកពីកាលះទេសៈផុតពីឆន្ទៈ របស់ខ្លួន។
២. មាតុភាព និង កុមារភាព មានសិទ្ធិ ទទួលជំនួយ និងការថែទាំពិសេស។ កុមារគ្រប់ រូប ទោះកើត ពីឪពុកម្ដាយមានខាន់ស្លា ឬ ឥតខាន់ស្លាក្ដី ត្រូវបានទទួលការកាពារខាងសង្គមកិច្ច ដូចគ្នា។
មាត្រា២៦
១. មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិ ទទួលបានការអប់រំ។ ការអប់រំ ត្រូវឥតបង់ថ្លៃ យ៉ាងហោច ណាស់ សម្រាប់ការអប់រំបឋមសិក្សា និង អប់រំមូលដ្ឋាន។ ការអប់រំបឋមសិក្សា គឺជាកាតព្វកិច្ច។ ការអប់រំខាងបច្ចេកទេស និង វិជ្ជាជីវះ ត្រូវ រៀបចំអោយមានជាទូទៅ។ ការអប់រំឧត្ដមសិក្សា ត្រូវបើកអោយចូលរៀន ស្មើភាពគ្នា ដោយឈរលើមូលដ្ឋាន សមត្ថភាព។
២. ការអប់រំ ត្រូវសំដៅទៅរកការរើកលូតលាស់ពេញលេញ នៃបុគ្គលិក លក្ខណះ របស់ មនុស្ស និង ការពង្រឹងការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និង សេរីភាព មូលដ្ឍាន ការអប់រំ នេះ ត្រូលើកកំពស់ ការយល់ដឹង ការអត់ឳនអធ្យាស្រយ័គ្នា និោង មិត្តភាព រវាង ប្រជាជាតិ និង ក្រុម ជូជសាសន៏ ឬ ក្រុម សាសនាទាំងអស់ ព្រមទាំង ការអភិវឌ្ឃន៏ សកម្មភាពរបស់ សហប្រជាជាតិ ក្នុង ការថែរក្សា សន្ដិភាព។ ៣. មាតាបិតា មានសិទ្ធិ ជាអាទិភាព ក្នុងការជ្រើសរើស ប្រភេទ នៃការ អប់រំសម្រាប់បុត្រធីតារបស់ខ្លួន។
មាត្រា២៧
១. មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិចូលរួមដោយសេរី ក្នុងជីវភាព វប្បធម៌ របស់សហគមន៏ អាស្រយ័ផល សិល្បះ និង ចូលរួមចំណែកក្នុងវឌ្ឍនភាព វិទ្យាសាស្រ្ដ និង ក្នុង ផលប្រយោជន៏ ដែលបានមកពីវឌ្ឍនភាពនេះ។
២. មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិទទួលការការពារផលប្រយោជន៍ខាងសីលធម៌ និងសម្ភារៈ ដែលបានមកពីផលិតកម្មខាងវិទ្យាសាស្ត្រ និងអក្សរសាស្រ្តឬ សិល្បៈ ដែលជាស្នាដៃរបស់ខ្លួន។
មាត្រា២៨
មនុស្សគ្រប់រូបមានសិទ្ធិទទួលបាននូវសណ្តាប់ធ្នាប់សង្គមនិងអន្តរជាតិ ដែលធ្វើ អោយសិទ្ធិ និង សេរីភាព ចែងក្នុងសេចក្តីប្រកាសនេះ អាចសំរេចបានដោយពេញលេញ។
មាត្រា២៩
១.មនុស្សគ្រប់រូបមានករណីកិច្ចចំពោះសហកមន៍ ដែលជាកន្លែងតែមួយគត់ ដែល អាច បង្កើតបានការរីកចម្រើនដោយសេរី និងពេញបរិបូរណ៍នូវបុគ្គលិកលណះរបស់ខ្លួន ។ ២.ក្នុងការប្រើប្រាស់សិទ្ធិនិងសេរីភាពរបស់ខ្លួន មនុស្សគ្រប់រូប ត្រូវស្ថិតនៅត្រឹមតែ កំរិត ព្រំ ដែនដែលច្បាប់បានកំណត់សំរាប់ការទទួលស្គាល់ និងការគោរពសិទ្ធិ និងសេរីភាព របស់អ្នកដ៏ទៃ និងបំពេញសេចក្តីត្រូវការយ៉ាងត្រឹមត្រូវខាងសីលធម៌ សណ្តាប់ធ្នាប់សាធា រណះ និងសុខុមាលភាពទូទៅ នៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យតែប៉ុណ្ណោះ ។ ៣.តែយ៉ាងណាក៏ដោយ សិទ្ធិនិងសេរីភាពទាំងនេះ មិនអាចយកទៅប្រើផ្ទុយនិង គោលបំណងនិងគោលការទាំងឡាយរបស់សហប្រជាជាតិឡើយ ។
មាត្រា៣០
គ្មានបទបញ្ញាតិណាមួយនៃសេចក្តីប្រកាសនេះ អាចត្រូចបានបកស្រាយតម្រូវថា រដ្ឋណាមួយ ក្រុមណាមួយ ឬបុគ្គលណាម្នាក់ មានសិទ្ធិបែបណាមួយធ្វើ ក្នុង ការធ្វើ សកម្មភាព ឬ ការប្រព្រឹតអំពើអ្វីមួយ ដែលសំដៅទៅបំផ្លិចបំផ្លាញ នូវសិទ្ធិ និង សេរីភាព ទាំងឡាយ ដែលមានចែង នៅក្នុង សេចក្ដីប្រកាស នេះឡើយ។
Universal Declaration of Human Rights in Khmer in PDF
Preamble
Whereas recognition of the inherent dignity and of the equal and inalienable rights of all members of the human family is the foundation of freedom, justice and peace in the world,
Whereas disregard and contempt for human rights have resulted in barbarous acts which have outraged the conscience of mankind, and the advent of a world in which human beings shall enjoy freedom of speech and belief and freedom from fear and want has been proclaimed as the highest aspiration of the common people,
European Sanctions Are a Response to Cambodia’s Totalitarian Shift
Op-Ed: The Diplomat
European Sanctions Are a Response to Cambodia’s Totalitarian Shift
Since 2001 Cambodia has benefited from an exceptional trading advantage, granted by the European Union thanks to an initiative known as “Everything But Arms” (EBA). This provides the possibility of exporting to Europe without quotas or customs duties. The advantage was given to a group of countries in the process of development and transition toward democracy. The intention of the European Commission was to help “least developed countries” to escape from poverty but also — a parallel, mandatory, criteria — to progress on the path to democracy and respect for human rights.
Since its creation, the EBA program has proved vital for Cambodia, whose economy is based on the export-oriented clothing industry (40 percent of GDP and 60 percent of exports). The European Union buys 40 percent of the clothes produced in Cambodia, through leading international brands.
In September, the European Union decided to begin the process of suspending Cambodia’s EBA participation because of the totalitarian drift of the regime in Phnom Penh. Under the leadership of Prime Minister Hun Sen — a former Khmer Rouge member who has been in power since 1985 — the only opposition party in parliament, the CNRP, was arbitrarily dissolved in late 2017 and its leader, Kem Sokha, arrested, while civil society organizations and the independent media were shut down. This set the scene for rigged elections in July 2018, with 100 percent of the seats in the National Assembly being won by the ruling party. Such a result demonstrates the return to a Communist-style, single-party system which the Paris Accords of 1991 intended to banish.
Beyond applying pressure for the respect of democratic principles and human rights, this threatened European sanction could kill two birds with one stone by also triggering healthy economic reforms through better governance. Cambodia is, according to Transparency International, one of the most corrupt countries in the world and, according to the World Bank, one of the poorest. The correlation between corrupt governance and poverty no longer needs to be demonstrated; the former leads directly to the latter.This totalitarian drift violates the conditions to benefit from EBA, and obliged the European Union to punish the Phnom Penh regime by suspending it. But the suspension will only be effective after a delay of 12 months, giving Hun Sen time — supposing that he has the political will — to return to the path of democracy.
The most flagrant evidence of poor governance doesn’t just lie in the systematic pillage of national wealth by an elite which clings to power indefinitely. It also consists in poor strategic decisions taken by irresponsible leaders who are incapable of a clear and coherent vision for the future of their country.
The weight of the clothing industry in Cambodia and the country’s dependence on this single industry are a striking example of this poor governance. Since the start of the process of globalization and the return of peace in the 1990s, an industrial revolution has taken place in Cambodia, driven by a clothing industry characterized by low added value and low salaries (the basic salary of a Cambodian worker is currently $170 per month). But over the last 20 to 25 years, instead of using this industry as a basis from which to diversify the economy toward higher added-value industries, the regime has allowed the national economy to become ever more dependent on a single industry. This negligence has aggravated Cambodia’s relative poverty compared to neighboring countries.
Worse, productivity within this clothing industry remains very low, meaning Cambodia can’t compete internationally without the commercial advantages provided by the European Union. Weak productivity itself reflects poor governance in the form of dilapidated public and social services, notably in health, education and professional training. Cambodia’s lack of industrial competitivity results from the corruption and negligence lamented by investors, who are faced with poor road and port infrastructure, administrative costs that include bribes to be paid at every level, exorbitant prices for state-supplied electricity, and so on.
If, to be able to survive, Cambodia’s clothing industry, a pillar of the national economy, must rely indefinitely on European trading advantages to resist competition from others who lack them, then the European Union will be subsidising and financially rewarding, through the trading system, the corruption and poor governance of the regime.
This raises the question of the effectiveness of international aid, which starts from good intentions, but has perverse effects which may do the recipient country more harm than good by helping to maintain anachronistic structures.
Faced with Hun Sen, who is holding his people hostage as part of a campaign to emotionally blackmail the international community, Europe must hold firm. The dictator has feet of clay and his days are numbered in the absence of imperative and urgent reforms.
Sam Rainsy is an exiled leader of the Cambodian opposition and former minister of finance.
This piece originally appeared in French in Libération.
High-stakes wager underlines Cambodia’s dysfunction
Sam Rainsy claimed that such “international pressure” will force the CPP government to hold a swift trial for Kem Sokha in the coming months, after which Hun Sen will grant him a royal pardon. This would allow the CPP government to make headway in negotiations with the EU and US, forestalling further sanctions.
“No, I won’t release him,” Hun Sen responded hours after Sam Rainsy offered the wager over social media, adding that Kem Sokha would only be released when “the horse grows horns.”
លោកសម-រង្សុីអៈអាងថាគំនាបអន្តរជាតិនោះនឹងជំរុញអោយរដ្ឋាភិបាលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបើកការកាត់ក្តីភ្លាមៗសម្រាប់លោកកឹម-សុខាក្នុងខែខាងមុខ បន្ទាប់មកលោកហ៊ុន-សែននឹងស្នើសុំព្រះមហាក្សត្រដើម្បីលើកលែងទោស។ ធ្វើដូច្នេះអាចបើកផ្លូវអោយរដ្ឋាភិបាលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាត្រួសត្រាយផ្លូវចរចារជាមួយអុីយូនិងសហរដ្ឋអាមេរិកដើម្បីទប់ស្កាត់ការគិតជាមុនក្នុងរឿងដាក់ទណ្ឌកម្មបន្ថែម។
ទេ ខ្ញុំនឹងមិនដោះលែងគាត់ដាច់ខាត – លោកហ៊ុន-សែនឆ្លើយតបមិនប៉ុន្មានម៉ោងក្រោយលោកសម-រង្សុីបបួលការភ្នាល់តាមបណ្តាញសង្គម ដោយលោកហ៊ុន-សែនបន្ថែមថាដោះលែងលុះត្រាតែសេះដុះស្នែង។
The connections between the CPP and senior judiciary officials is obvious. Dith Munty, the Supreme Court’s president who presided over the CNRP’s dissolution case, is a member of the CPP’s elite Permanent Committee, its main decision-making body.
Chiv Keng and Chea Leang, members of the Supreme Court’s jurist council, sit on the party’s more voluminous Central Committee, as does Yun Bunleng, president of the country’s Appeals Court.
ទំនាក់ទំនងរវាងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានិងមន្ត្រីតុលាការជាន់ខ្ពស់គឺពិតជាក់ស្តែង។ លោកឌិត-មន្ទី ជាប្រធានតុលាការកំពូលដែលដឹកនាំករណីរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិគឺជាសមាជិកគណកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៌សំខាន់របស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ជាអង្គភាពខាងផ្តល់ការសម្រេចចិត្តសំខាន់របស់ខ្លួន។
លោកជីវ-កេងនិងអ្នកស្រីជា-លៀង ជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រមនៃតុលាការកំពូល អង្គុយជាគណៈកម្មាធិការកណ្តាលជាមួយសមាជិកដ៏ច្រើនផ្សេងទៀតរបស់គណបក្សកាន់អំណាចនេះ រួមទាំងលោកយូ-ប៊ុនលេងផងដែរដែលជាប្រធានតុលាការឧទររបស់ប្រទេស។
Op-Ed: Asia Time
High-stakes wager underlines Cambodia’s dysfunction
PM Hun Sen takes a bet with exiled opposition rival Sam Rainsy that could force him to choose between continued political domination and economic survival
Cambodian Prime Minister Hun Sen will step down after 34 years in power, or his main political rival for almost two decades, Sam Rainsy, will return to the country from exile to face imprisonment.
Such are the terms of an Independence Day wager the two political heavyweights agreed to over the fate of the country’s top political prisoner, Cambodia National Rescue Party (CNRP) president Kem Sokha.
Hun Sen’s ruling Cambodian People’s Party (CPP) has turned Cambodia into a one-party state since the country’s largest opposition party, the CNRP, was dissolved by court order last November on flimsy charges of trying to overthrow the government.
Kem Sokha was arrested months earlier on treason charges and has spent most of the last year in a rural prison near the Vietnamese border. In September, he was allowed to return to his Phnom Penh residence under house arrest while he awaits trial.
Under the wager, if Kem Sokha is released between December 29 and March 3, the latter date marking 18 months since arrest and the maximum legal limit for pre-trial detention under local law, then Hun Sen should resign as premier; if not, then Sam Rainsy says he will surrender himself for arrest and jail.
The intention of Sam Rainsy, the former CNRP president who has been in exile since late 2015, appears to be to force Hun Sen to choose between his own domination of politics and the country’s economic survival. Kem Sokha’s liberty, however, could come at the cost of both.
With the CNRP off the ballot, the CPP easily won July’s general election, securing all 125 seats in the National Assembly. The international community, meanwhile, described the election as illegitimate and are lining up retaliatory sanctions for the move away from democracy.
After a year of political deterioration, the CPP government is under intense pressure from the international community and could soon be removed from a preferential-trade scheme by the European Union, its largest export market.
The United States, which has imposed financial sanctions on some Cambodian officials, has along with the EU made the dropping of charges against Kem Sokha one of its chief diplomatic demands.
Sam Rainsy claimed that such “international pressure” will force the CPP government to hold a swift trial for Kem Sokha in the coming months, after which Hun Sen will grant him a royal pardon. This would allow the CPP government to make headway in negotiations with the EU and US, forestalling further sanctions.
“No, I won’t release him,” Hun Sen responded hours after Sam Rainsy offered the wager over social media, adding that Kem Sokha would only be released when “the horse grows horns.”
Fresh News, a CPP-aligned media outlet, quoted Hun Sen as saying that he agreed to Sam Rainsy’s wager. “I bet with Sam Rainsy. If Kem Sokha is released, Hun Sen will resign; but if not, Rainsy shall dare to be arrested,” he reportedly said.
Sam Rainsy later claimed that he had tricked Hun Sen – “who has fallen into my trap”, he said – by explicitly showing himself to be a “dictator who is using the court as a political tool.”
For months, government spokespeople have said that Kem Sokha’s detention is a matter for the judiciary and neither Hun Sen nor government ministers have any say in the matter. Hun Sen’s public comments, however, appear to be an admission he controls the judiciary, analysts said.
“This says that even Hun Sen finds Cambodia’s judicial system farcical,” said Paul Chambers, a political analyst at the College of Asean Community Studies at Naresuan University in Thailand. “Hun Sen is happy to let everyone clearly understand that only he controls the levers of power and jurisprudence in the country.”
Sam Rainsy, who spoke to Asia Times over the weekend, defended the wager. “This is a unique opportunity to make things move forward and to break the deadlock,” he said.
“I accept to possibly lose my freedom in order to ensure freedom for the Cambodian people. But Hun Sen’s falling into my trap has made his position untenable.”
The wager, however, could be a lose-lose for both. By publicly accepting the wager with the proviso that he will step down, there will undoubtedly be criticism of Hun Sen if Kem Sokha is released and he remains as prime minister.
The EU said in October that the process to remove Cambodia from its Everything But Arms (EBA) scheme could begin by early next year.
If enforced, analysts predict the implosion of Cambodia’s export- driven economy, especially its garment sector, currrently the largest contributor to gross domestic product. The country’s garments are chiefly sold to European markets.
The EU demands that charges be dropped against Kem Sokha, one condition that could save Cambodia’s place in the EBA scheme.
But if Hun Sen sticks to the wager, then Kem Sokha will either have to be imprisoned and not pardoned – his charge carries a possible 15 year sentence – or held in pre-trial detention until March 3, which would be in violation of Cambodian law.
“It does appear that someone took the bait and ended-up making a farce of judicial independence and the rule of law,” said Sophal Ear, associate professor of diplomacy and world affairs at Occidental College at Los Angeles “Surely [Hun Sen] should have seen it coming – as a chess player and master of strategy.”
Somewhat ironically, the wager was made during the visit of Rhona Smith, UN Human Rights Council’s Special Rapporteur on Human Rights in Cambodia. She spoke chiefly about the need for judicial reform during her two weeks in Phnom Penh. (The government denied her a meeting with Kem Sokha.)
The connections between the CPP and senior judiciary officials is obvious. Dith Munty, the Supreme Court’s president who presided over the CNRP’s dissolution case, is a member of the CPP’s elite Permanent Committee, its main decision-making body.
Chiv Keng and Chea Leang, members of the Supreme Court’s jurist council, sit on the party’s more voluminous Central Committee, as does Yun Bunleng, president of the country’s Appeals Court.
“Cambodia’s courts are not independent. If anything is remotely political, they take their marching orders from the executive branch [of the CPP]. It’s not the rule of law; it’s the rule of man, and one man in particular,” said Sophal Ear. “Judicial independence is still a dream in Cambodia.”
Human rights campaigners, journalists and political commentators were arrested in the months leading up to the election, but some had their convictions quashed post-election under royal pardons, which were requested by Hun Sen.
Indeed, Hun Sen’s new one-party state has been swiftly loosening some of the restrictions it enacted before July’s general election. However, Hun Sen and other senior CPP officials say there is zero possibility of the CNRP being reinstated as a political entity.
Sam Rainsy, meanwhile, also finds himself in a tricky position. For a start, he has now publicly stated that will return to Cambodia to face imprisonment if Kem Sokha isn’t released by March.
Some CNRP members have spoken privately of their displeasure at Sam Rainsy fleeing the country in 2015, rather than staying to resist. If he fails to stick to the wager’s terms, it could further tarnish his reputation for integrity.
Added to this, some within the Party thought Kem Sokha would be more likely released if tensions between the CPP and CNRP eased. But by pouring more gas onto the fire, Sam Rainsy might have scuppered any such accommodation.
Cambodian opposition leader Sam Rainsy (C-L) raises hands with Kem Sokha (C-R), deputy of Cambodia National Rescue Party (CNRP) in front of members of parliament before the swearing in ceremony inside the Royal Palace in Phnom Penh on August 5, 2014. Rainsy and 54 other members of his party were sworn in as members of parliament on August 5, after a year-long boycott of parliament triggered by a disputed election. AFP PHOTO/ TANG CHHIN SOTHY / AFP PHOTO / TANG CHHIN SOTHY
Hun Sen, a stubborn leader who has been premier since 1985, might have been willing to release Kem Sokha because of international pressure, analysts say, but he would not be willing to lose even more face by backing down to Sam Rainsy’s gamble, too.
“Because of the bet, Kem Sokha is sure not to be released by March 3,” said Sophal Ear.
It has also re-opened rifts between the two main factions of the CNRP, which was formed in 2012 by the merger of Sam Rainsy’s eponymous party and Kem Sokha’s Human Rights Party.
In 2016, tensions between the two leaders’ groups spilled out into the open, when one senior party official threatened to quit unless underlying issues were resolved.
After the CNRP’s dissolution, Sam Rainsy and some party members who came from his original party formed in America the Cambodia National Rescue Movement (CNRM). At the time, Kem Sokha loyalists claimed this was Sam Rainsy’s attempt to re-assert his control over the opposition movement.
Kem Sokha took over as CNRP president in early 2017 after Sam Rainsy was forced to resign due to legal changes in Cambodia that would have dissolved the party if he remained as leader.
“Kem Sokha and Sam Rainsy have been political allies in the CNRP only when it suits them. In this case, Rainsy seems to be trying to promote himself as the leading personality opposing Hun Sen, even if the bet is detrimental to Kem Sokha,” said Chambers. “But ultimately if because of the bet the CNRP’s two leading factions grow further apart, it only helps Hun Sen.”
Hun Sen’s power paradox
Op-Ed: EastAsiaForum
Hun Sen’s power paradox
Cambodia’s Prime Minister Hun Sen addresses the 73rd session of the United Nations General Assembly at UN headquarters in New York, the United States, 28 September 2018 (Photo: Reuters/Eduardo Munoz).
Several concerning developments have emerged in 2018. Since the Supreme Court banned the main opposition party — the Cambodia National Rescue Party, or CNRP — in November 2017, Hun Sen has further consolidated his power by appointing family members to top government positions.
Some of these promotions were of his children. For instance, in late 2017 Hun Sen appointed his third son, Hun Manith, as General Director of the General Directorate of Intelligence, a new intelligence unit designed to train spies for combat against terrorists and any suspected threat from ‘revolutionary’ forces. Hun Sen also promoted his son-in-law, Dy Vichea — former head of the Ministry of Interior’s Central Security Department — to Deputy Chief of the National Police. Most importantly, Hun Sen elevated his eldest son Lieutenant General Hun Manet as a General (four star) following his promotion to Deputy Commander in Chief of the Royal Cambodian Armed Forces (RCAF).
These tactical moves are part of the Prime Minister’s long-term strategy to consolidate power, which has been in place since he removed his then co-prime minister, Norodom Ranariddh, from power in July 1997. Hun Sen has used coercive means to tighten political control over state institutions and co-opt loyal followers. Hun Sen now maintains tight control over the judiciary and electoral processes at both the local and national level and his party, the Cambodian People Party (CPP), dominates the bicameral legislature.
Why has Hun Sen carried out these tactical moves? For some commentators, they are simply a part of Cambodia’s entrenched political culture of authoritarianism, nepotism and patrimonialism. While there is some truth to this way of looking at Cambodian politics, it overlooks Cambodian leaders’ deep sense of insecurity, which drives them to weaken opposition forces by all means necessary. Hun Sen has been comparatively more successful than past Cambodian leaders in consolidating power, and is continuing to expand his domination of Cambodian politics after more than three decades.
Despite this success, Hun Sen still appears to feel insecure. His efforts to fill top government positions with family members are not simply about building a family business empire but rather about shutting down potential threats from within and without. This may explain why Hun Sen maintains a bodyguard unit of up to 6000 well-equipped and highly-paid troops.
Hun Sen’s sense of political vulnerability is also reflected in the words of Hun Manith, who reportedly said that the new General Directorate of Intelligence was designed to deal with ‘internal and external disturbance from a hostile and ill-intended group of people’ and that ‘the political and security situation and competition in the future will be more intense than in previous years’.
But Hun Sen is making the same mistake of the many Cambodian leaders before him: maximising political security by endlessly consolidating power. Hun Sen appears to believe that this strategy will continue to work for him. The problem with this strategy, though, may emerge from Cambodia’s external environment.
Hun Sen has taken advantage of the post-Cold War peace dividend and is also enjoying growing support from China. But he runs the risk of over-relying on Beijing’s support. The extent to which China is prepared to protect the CPP is difficult to determine, but what is clear is Chinese leaders’ long history of abandoning their allies when much was at stake. While Hun Sen may be aware of this possibility, his strategy to weaken domestic political challenges may increase his political insecurity.
Another problem with power consolidation through nepotism or patrimonialism is that it tends to invite resistance and opposition from both within the party and without. At some point, forces opposed to Hun Sen will grow stronger and nastier, especially if an economic downturn hits the country. And if Western democracies begin to impose sanctions on Cambodia, not only will ordinary Cambodians suffer, but the ruling elite will also face a legitimacy crisis. In this scenario, the CPP is likely to resort to even more repressive violence and may even end up self-imploding.
Current and future Cambodian leaders need to realise that security maximisation through unrestrained power consolidation is counterproductive and dangerous. Security does not necessarily result from others’ insecurity. But for this to happen would require CPP leaders to shift from a self-serving strategy to one that considers the security of others through effective dialogue and democratic power sharing.
Sorpong Peou is a Professor with the Department of Politics and Public Administration at Ryerson University, Toronto.