Sweden threatens to review engagement with Cambodia Op-Ed: Reuters PHNOM PENH (Reuters) – Sweden said on Thursday it would rethink its engagement with Cambodia if the main opposition party is dissolved, in the strongest warning yet from a Western aid donor. The government has filed a suit to dissolve the Cambodia National Rescue Party (CNRP)
Op-Ed: The CEROC មួយលានហត្ថលេខាដើម្បីស្តារឡើងវិញនូវកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសខួបលើកទី២៦ឆ្នាំនេះ ស្របតាមស្ថានការណ៍ខ្មៅងងឹតនៃការបត់ក្បាលទៅរកលទ្ធិផ្តាច់ការដឹកនាំបែបឯកបក្សនៅកម្ពុជានាពេលបច្ចុប្បន្ន យើងខ្ញុំចុះហត្ថលេខាខាងក្រោមនេះដើម្បីស្នើរដល់អង្គការសហប្រជាជាតិនិងប្រទេសហត្ថលេខីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសថ្ងៃ២៣ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៩១ទាំងអស់ រួមគ្នាជួយដោះស្រាយបញ្ហាកម្ពុជាជាបន្ទាន់៖ អង្គការសហប្រជាជាតិនិងប្រទេសហត្ថលេខីទាំង១៨ប្រទេសមិនអាចព្រងើយកន្តើយចំពោះដំណើរដើរថយក្រោយនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដែលកំពុងកើតមានក្នុងប្រទេសកម្ពុជាសព្វថ្ងៃនេះទេ ជាពិសេសបំណងរបស់គណបក្សកាន់អំណាចដែលប្រាថ្នាចង់រំលាយនិងដកហូតអាសនៈសភារបស់គណបក្សជំទាស់គឺគណបក្សសង្គ្រោះជាតិមុនថ្ងៃបោះឆ្នោតឈានចូលមកដល់។ ជំរុញអោយគណបក្សមានអាសនៈក្នុងសភាធំៗទាំងពីរគឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានិងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិងាកមករកតុសន្ទនាគ្នាតាមស្មារតីនៃច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញដើម្បីបង្កើតបរិយាកាសនយោបាយដែលមិនប៉ះទង្គិចដល់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ និងអោយមានការដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយទាំងអស់។ ជំរុញអោយមានការបោះឆ្នោតប្រកបដោយសេរី យុត្តិធម៌ និងមានតម្លាភាព មិនមានការគំរាមកំហែងទៅលើគណបក្សនយោបាយនិងស្ថាប័នគណកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត សំរាប់ការបោះឆ្នោតព្រឹទ្ធសភាថ្ងៃទី១៤ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៨ និងការបោះឆ្នោតរដ្ឋសភាថ្ងៃទី២៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៨ នាពេលខាងមុខនេះ។ សូមអរព្រះគុណនិងសូមអរគុណ គណកម្មាធិការដើម្បីសិទ្ធិបោះឆ្នោតរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរនៅក្រៅប្រទេស One million signatures to restore the Paris Peace Agreement for Cambodia during this 26th Anniversary Due to current political tension in Cambodia which is turning towards dictatorship leading by single-party
អ្នកគួរគិតដល់ពាក្យពេជ្ររបស់លោកម៉ាទិន នឹមម៉ូឡើដែលនិយាយថា៖ ដំបូងពួកគេមករកអ្នកសង្គមនិយម ហើយខ្ញុំមិននិយាយស្តីអ្វីទេ- ពីព្រោះខ្ញុំមិនមែនជាអ្នកសង្គមនិយម។ បន្ទាប់មកគេមករកសហជីបកម្មករ ហើយខ្ញុំមិននិយាយស្តីអ្វីទេ- ពីព្រោះខ្ញុំមិនមែនជាអ្នកសហជីបកម្មករ។ បន្ទាប់មក គេមករកពួកយិវ ហើយខ្ញុំមិននិយាយស្តីអ្វីទេ- ពីព្រោះខ្ញុំមិនមែនជាយិវ។ បន្ទាប់មកទៀត ពួកគេមករកខ្ញុំ – ហើយមិនមាននរណានៅសេសសល់និយាយស្តីអំពីខ្ញុំទេ។ បើយកមកប្រើសំរាប់បរិបទកម្ពុជា៖ ដំបូង ពួកគេមករកអ្នករាជានិយម ហើយខ្ញុំមិននិយាយស្តីអ្វីទេ – ពីព្រោះខ្ញុំមិនមែនជាអ្នករាជានិយម។ បន្ទាប់មក ពួកគេមករកអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស ហើយខ្ញុំមិននិយាយស្តីអ្វីទេ- ពីព្រោះខ្ញុំមិនមែនជាអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស។ បន្ទាប់មក ពួកគេមករកអ្នកសារពត៍មាន ហើយខ្ញុំមិននិយាយស្តីអ្វីទេ- ពីព្រោះខ្ញុំមិនមែនជាអ្នកសារពត៍មាន។ បន្ទាប់មកទៀត ពួកគេបានមករកខ្ញុំ – ហើយមិនមាននរណាម្នាក់និយាយស្តីអំពីខ្ញុំទេ។ ក្នុងខណៈដែលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន បានកំពុងប្រើប្រាស់កណ្តាប់ដៃដែកឬភាពជាបុរសខ្លាំងរបស់លោករុញច្រានគូរប្រកួតនយោបាយអោយដួលរលំមុនថ្ងៃបោះឆ្នោតជាក់ស្តែងមកដល់នាពេលបច្ចុប្បន្នទោះប្រើប្រាស់យុទ្ធសាស្រ្តក្រៅច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញក៏ដោយ គឺអាចបណ្តាលមកពីលំហរនយោបាយដែលដៃគូររបស់គាត់ឬបុគ្គលពាក់ព័ន្ធបានបន្សល់ទុកអោយគាត់ធ្វើបាន។ យើងទាំងអស់គ្នាដឹងហើយថាពាក្យថាបុរសខ្លាំង strongman មានន័យថាអ្នកដែលអាចជំនៈគ្រប់បែបយ៉ាងអោយតែខ្លួនមានអារម្មណ៌កក់ក្តៅឬមានទំនុកចិត្តខ្លួនឯង ដែលអាកប្បកិរិយានយោបាយរបស់បុរសខ្លាំងគឺជាអាកប្បកិរិយាបែបផ្តាច់មុខនិងដាច់ខាតក្រៃលែង។ យើងទាំងអស់គ្នាយល់ដូចគ្នាហើយថាចាប់តាំងពីរដ្ឋប្រហារបង្ហូរឈាមឆ្នាំ២០០៧មក បុរសខ្លាំងមិនដែលធ្លាប់បានផ្លាស់ប្តុរអាកប្បកិរិយានយោបាយបែបបុរសខ្លាំងរបស់ខ្លួនម្តងណាឡើយ។ អង្គការសហប្រជាជាតិបានចំណាយធនធានរាប់កោដិដុល្លាដើម្បីកសាងប្រទេសកម្ពុជាអោយទៅជារដ្ឋទំនើបnation-stateមួយ ហើយរដ្ឋទំនើបនេះទោះបីមិនល្អប្រកបដោយចិរភាពក៏ដោយក៏បុរសខ្លាំងនៅតែរក្សាវាបានព្រោះខ្លួននៅជាក្បាលម៉ាសុីនដឹកនាំដដែល តែពេលនេះកំណើននៃយុវជនជំនាន់ក្រោយ ការយល់ដឹងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ និងការបង្កើនល្បឿនប្រជាប្រីយ៍ភាពរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោកបុរសខ្លាំងនឹងកំទេចចោលទំរង់រដ្ឋទំនើបនេះមួយចោលដើម្បីធ្វើអោយប្រាកដថាខ្លួនអាចរក្សាបាននូវភាពជាក្បាលម៉ាសុីនដឹកនាំដដែល។ សូមបញ្ជាក់ថារដ្ឋទំនើបមានលក្ខណៈជារដ្ឋាភិបាលមួយដែលយកច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញជាកំពូល មានសង្គមសុីវិលដែលខ្លាំង មានគណបក្សជំទាស់ដែលវៃឆ្លាត និងសារពត៌មានឯករាជ្យដើម្បីជាកញ្ចក់ឆ្លុះអោយនីតិប្រតិបត្តិឬរដ្ឋាភិបាលបំពេញការងាររបស់ខ្លួនបានជោគជ័យ។ ទិដ្ឋភាពដឹកនាំរបស់បុរសខ្លាំងបច្ចុប្បន្នក្នុងការគំរាមកំហែងដល់សង្គមសុីវិលនិងបិទវិទ្យុឯករាជ្យ
ថ្ងៃស្អែកតំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រជាជននឹងប្រជុំសភាជាបក្សតែមួយដើម្បីធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ដើម្បីបែងចែកអសនៈសភាទាំង៥៥របស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិក្នុងការខិតខំចុងក្រោយរំលាយឬសម្លាប់គូរប្រកួតរបស់ខ្លួនមុនថ្ងៃប្រកួតជាក់ស្តែងឈានចូលមកដល់។ ការណ៍នេះគឺជាការផ្តាច់បំពង់ដង្ហើមជាតិខ្មែរទាំងមូល ឬជាការសម្លាប់តាមរូបភាពនៃការប្រើប្រាស់ច្បាប់និងលេសនយោបាយសំលែងភាគច្រើនដាច់ខាត ទៅតាមសុភាសិតបុរាណខ្មែរដែលនិយាយតៗគ្នាដ៏មានប្រជាប្រីយ៍ភាពថា កាត់ក្បាលតំរូវមួក ដែលក្បាលគឺជារដ្ឋធម្មនុញ្ញជាតិ មួកគឺជាជនអវិជ្ជាល្មោភអំណាច។ មតិមហាជនមួយចំនួនអាចយល់ថានេះជាការសំលាប់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិតែម្យ៉ាង ធាតុពិតមិនមែនដូច្នោះទេ៖ ១. របបនយោបាយសេរីពហុបក្ស ប្រជាជនកម្ពុជាជាម្ចាស់អំណាច និងការបែងចែកអំណាចដាច់ឡែកពីគ្នារវាងអំណាចនីតិបញ្ញតិ្ត តុលាការ និងនីតិប្រតិបត្តិ ស្របតាមជំពូកទី៤ មាត្រា៥១ថ្មី នឹងច្បាស់ជាគ្មានន័យ ហើយរលាយខ្លួនឯងដូចអំបិលត្រូវទឹក។ អ្នកមានអំណាចមិនអាចបន្តកុហកប្រជាពលរដ្ឋដូចមុនៗតាមរយៈការបោះឆ្នោតក្លែងបន្លំតទៅទៀតទេ ហើយការបន្តកុហកដាក់ខ្លួនរក្សាប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្សដោយការប្លន់យកកៅអីដែលប្រជាពលរដ្ឋបោះឆ្នោតទុកចិត្តអោយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅពេលនេះ នឹងកាន់តែពិបាកក្នុងការបន្តគោលនយោបាយវិទ្ធង្សនា។ ការណ៍នេះគឺស្មើនឹងការរំលាយចោលមាត្រា៥១នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ២. គឺជាការសំលាប់សេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជា ពីព្រោះក្នុងមាត្រាទី៥៦ស្តីអំពីសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សាសេរីនិយាយយ៉ាងច្បាស់ថាកម្ពុជាប្រកាន់របបសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរីដោយមានការប្រកួតប្រជែងគ្នាដោយសេរី ដោយមានតុលាការឯករាជ្យជាអ្នកធានានូវក្រឹតក្រមស្មើរភាពគ្នាក្នុងការប្រកបរបររកសុីនៅកម្ពុជា។ បន្ទាប់ពីច្បាប់ថ្ងៃស្អែកចេញជាធរមាន វិនិយោគទុនបរទេសដែលមានស្តង់ដារខ្ពស់នឹងអនុវត្តន៍តាមក្រិតក្រមទីផ្សារសេរីនឹងមិនមកវិនិយោគទុននៅកម្ពុជា ឬដកខ្លួនចេញពីកម្ពុជាជាបន្តបន្ទាប់ បន្សល់ទុកតែអ្នកវិនិយោគទុនដែលជាអ្នកឱកាសនិយមឬអ្នករកសុីធ្វើនំអត់ម្សៅជាដើម។ ៣. គឺជារំលាយរដ្ឋសភាចោលទាំងស្រុង ពីព្រោះតាមមាត្រា៧៦ដល់មាត្រា៩៨នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ គ្មានមាត្រាណាដែលនិយាយពីនីតិវិធីក្នុងការដោះដូរតំណាងរាស្ត្រទេ គឺមានតែនិយាយអំពីការរំលាយរដ្ឋសភាដោយព្រះមហាក្សត្រឬបន្តអាយុកាលអោយហួសពី៥ឆ្នាំតាមករណីចាំបាច់។ ច្បាប់គណបក្សនយោបាយអនុមតិដោយបក្សតែមួយមិនអាចមានអាជ្ញាយុកាលគ្របដណ្តប់លើជំពូកទី៧ស្តីអំពីរដ្ឋសភាឡើយ។ ៤. គឺស្មើនឹងការរំលាយស្ថាប័នព្រះមហាក្សត្រស្របតាមមាត្រា៨ដែលចែងថាព្រះមហាក្សត្រគឺជាអ្នកធានាការគោរពសិទ្ធិនិងសេរីភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋជាដើម។ ដូច្នេះ សិទ្ធិនិងសេរីភាពប្រជាពលរដ្ឋដែលបោះឆ្នោតអោយតំណាងរាស្ត្រទាំង៥៥រូប និងក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ជិត៥០០០នាក់ ដោយមានសំលេងឆ្នោតសរុបជិតកន្លៈនគរទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា មិនអាចមាននរណាបំពារបំពានបានឡើយ។ ៥. គឺជាការបំពារបំពានលើដែនអធិបតេយ្យភាពកម្ពុជាដូចដែលមានចែងក្នុងមាត្រា១នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញថា ប្រទេសកម្ពុជាជាព្រះរាជាណាចក្រដែលព្រះមហាក្សត្រទ្រង់ប្រតិបត្តិតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងតាមលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស។ ការបង្ខិតបង្ខំតំណាងរាស្ត្រទាំង៦៨រូបអោយលើកដៃអនុមតិច្បាប់តាមបែបកាត់ក្បាលតំរូវមួក និងការឈានទៅរកការអនុវត្តន៍ច្បាប់ប្រភេទនេះត្រូវបានមហាជននិងអ្នកជំនាញយល់ថាជាការផ្លាស់ប្តូររបបនយោបាយពីសេរីពហុបក្សទៅរកប្រព័ន្ធនយោបាយបែបឯកបក្សដែលជារបបផ្តាច់ការ បើមិនដូចវៀតណាមឬចិនទេ ក៏ដូចប្រទេសកូរ៉េខាងជើងជាដើម។ ជាការទស្សន៍ទាយទុកជាមុន នៅពេលដែលច្បាប់នេះចេញនិងនៅពេលដែលមានការអនុវត្តន៍ជាក់ស្តែងទៅលើគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ប្រទេសកម្ពុជានឹងអាប់អួរទៅដោយការហ៊ុមព័ទ្ធផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចនិងចលនាប្រជាធិបតេយ្យផ្ទៃក្នុង ដែលការណ៍នេះបង្ខំចិត្តលោកហ៊ុន
