Cambodia in next 10 or 20 years
Posted by: Leadership Skills | Posted on: February 19, 2023
In just few minutes, Kanithashow’s latest clip “Episode 351: Future of Southeast Asia” has drawn likes, shares and comments a lot in both facebook page and youtube. Her sophisticated and cutting-edge analysis is seen convincing many fans illustrating many Cambodians are highly embedded by long-sighted vision and on-hand experiences.
Looking back last 38 years, Cambodia was fallen into the hand of jungle-leadership of Pol Pot under the close-patronage of communist China. This aura of cold war politics, only those countries with fragile nation-state and corruption politics fell into the hand of communism while democratic nations ignored the consequences by concentrating on improving and cleaning their own lands.
Kanitha foresees that the new world order under the logo of UNs is going to face a turning-point after its creation this over 70 years as communist Russia has invaded Ukraine, and China can exploit its liberal economic benefits earning to re-organize the world order. As evidence, United States and her allies have shouldered to support Ukraine this time because of democracy system in this country as well as Ukraine’s leader and his people have not succumbed to the Russia-bullied invasion war.
But look at China’s hegemony and expansionism in Southeast Asia nowadays through its belt and road initiatives, those two countries with Communist system and junta-dictatorship ie. Burma and Vietnam shall become the first target of invasion or strong-grip hegemony attempt by China. With busy hand in Ukraine and dictatorship-styled leadership of some countries in Southeast Asia such as Burma, Vietnam, Lao and Cambodia, external intervention by democratic bloc shall be least concerned or totally disregarded.
History shall repeat itself during the taking over of power by Pol Pot backed by Communist China, devastation of Cambodia was unfathomable. The pains and stigma shall not be plainly caused by any one else rather than Cambodian intellectuals, elites and corrupt-mindset leadership.
Nowadays, the ongoing undemocratic policy, centralized power success by the few elites, and the fragile national institution, Cambodia is going to face the same fate and those beneficial inheritance of the Paris Peace Agreement on 23 October 1991, are going to be hurt the most.
គោលនយោបាយដ៏មានប្រសិទ្ធភាព
Posted by: Leadership Skills | Posted on: February 10, 2023
ដោយសេង សុភ័ណ
រំលឹកឡេីងវិញ៖
ថ្ងៃ១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧ តុលាការកំពូលនិងមហាអយ្យការសំរេចរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិតាមបណ្តឹងរបស់គណបក្សកាន់អំណាច ដែលប្រការនេះជាបដិវាដកម្មដ៏ធំមួយសម្រាប់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។ នៅពេលការបោះឆ្នោតជាតិថ្ងៃទី២៣កក្កដា២០២៣កំពុងឈានចូលមកដល់ យេីងឃេីញគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដែលជាបក្សកាន់អំណាចបានធ្វេីសមាជបក្សនៅទីស្នាក់ការបក្សរបស់ខ្លួនដ៏ធំស្កឹមស្កៃកណ្តាលបេះដូងក្រុងភ្នំពេញកាលពីថ្ងៃទី២៩មករា២០២៣។ ខុសគ្នាស្រឡះពីការបង្ហាញភាពហឺហារនិងសម្ភារះបញ្ជាក់ភាពមានទ្រព្យធនស្តុកស្តម្ភ គណបក្សភ្លេីងទៀននឹងធ្វេីសមាជរបស់ខ្លួននៅទីវាលស្រែមួយដាច់ស្រយាលនៃទីក្រុងរលួស ខាងកេីតទីរួមខេត្តសៀមរាបនៅថ្ងៃទី១១កុម្ភះ២០២៣នេះ។ សូមបញ្ជាក់ថារលួសជាទីក្រុងភូមិសាស្រ្តនិងប្រវត្តិសាស្រ្តនយោបាយមួយសំខាន់ខ្លាំងណាស់ដែលពីមុនមានឈ្មោះថាហរិហរាល័យ ដែលព្រះមហាក្សត្រខ្មែរសម័យនោះបានកសាងឡេីងមុនការឈានទៅរកការរីកចំរេីនថ្កុំថ្កេីងនៃអាណាចក្រអង្គរជាង៤០០ឆ្នាំបន្ទាប់មក។
គោលនយោបាយ(policy)គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា៖
យោងតាមសេចក្តីសម្រេចពីអង្គសមាជវិសាមញ្ញនិងបទសម្ភាសន៍ជាច្រេីន ដូចមានខាងក្រោមនេះ យេីងសង្កេតឃេីញថា គោលនយោបាយនេះមានភាពអភិរក្សនិយម(conservative)ច្រេីន និងមិនបានឆ្លេីយតបឬនិយាយក្នុងសំណេររបស់ខ្លួនមួយម៉ាត់ណាសោះអំពីបញ្ហាមួួយចំនួនដូចជា៖
- លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ(democracy)
- ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ខាងតុលាការនិងយុត្ថិធម៌សេដ្ឋកិច្ច(Justice system and fairness of nation wealth distribution)
- សិទ្ធិមនុស្ស(human rights)
- លុបបំបាត់អំពេីពុករលួយ(corruption alleviation)
- ការពារបរិដ្ឋាន(environment)
អ្វីដែលគួរចាប់អារម្មណ៍ទាំងក្នុងសំណេរនិងពីសន្និសីទសារពត៌មាននេះនោះគឺគណបក្សប្រជាជនផ្តោតទៅលេី៖
- បរិយាបន្ន (inclusion)
- កសិកម្ម (agriculture)
- សេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ (self-employment services and informal income jobs)
- មិនយកដៃគូនយោបាយជាសត្រូវ(not regard political competitor as enemy)
- ជួយផ្តល់មេធាវីដល់ជនរងគ្រោះពីការរំលោភបំពានផ្លូវភេទនិងកិត្តិយស(providing free attoney for those sexual violence workers)
គោលនយោបាយ(policy)គណបក្សភ្លេីងទៀន៖
យេីងមិនទាន់ទទួលសេចក្តីសម្រេចពីគោលនយោបាយរបស់គណបក្សភ្លេីងទៀននៅឡេីយទេ ព្រោះប៉ុន្មានម៉ោងខាងមុខនេះឬថ្ងៃស្អែក យេីងអាចឃេីញបន្ទាប់ពីសមាជវិសាមញ្ញត្រូវបានបញ្ចប់។ ភ្ជាប់ខាងក្រោយជាគោលនយោបាយខ្លះៗដែលយេីងអាចស្វែងយល់៖
- យកចិត្តទុកសុខភាពផ្លូវកាយផ្លូវចិត្តដល់ប្រជាពលរដ្ឋ អាចជាការផ្តល់អារូបត្ថម្ភនិងសុខភាពខាងសេរីភាពដេីម្បីសក្កតានុពលរបស់ក្មេងដែលជាមនុស្សចាស់ស្នងជាតិនាពេលខាងមុខ។
- យកចិត្តទុកដាក់ដល់ពលរដ្ឋដែលជីវិតចុងក្រោយនៃវ័យចាស់របស់គាត់ទទួលបានភាពថ្លៃថ្នូរ
- បង្កេីតផលិតភាពការងារដែលជាឆ្អឹងខ្នងសេដ្ឋកិច្ចជាតិដោយការផ្តល់ប្រាក់បៀរ៍វត្សសមរម្យមិនអោយធ្លាក់ក្រោមបន្ទាត់អតិផរណាជាតិ
- លេីកតំកេីងផលិតផលកសិកម្ម
- លេីកតំកេីងវិស័យអប់រំ
គោលនយោបាយល្អមានប្រសិទ្ធភាព(sound policy)៖
និយមន័យនៃគោលនយោបាយល្អមានប្រសិទ្ធភាពអាស្រ័យលេីអង្គប្រកបពីរយ៉ាង៖ ១ គោលនយោបាយនោះត្រូវយកប្រជាពលរដ្ឋជាកម្មវត្ថុនៃការងារនិងការសម្រេចជោគជ័យដែលផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ដល់ប្រជាពលរដ្ឋ(Policies should be based on objectives and they should contribute towards the attainment of objectives.) ២ គោលនយោបាយត្រូវតែត្រូវបានតាក់តែងទុកជាមុននិងទទួលផលពីគំរោងនោះ មិនមែនជាការសម្រេចចិត្តឆ្លៀតតាមហេតុការណ៍ដែលបានកេីតឡេីងដេីម្បីឆ្លៀតកេងចំណេញនោះទេ(Policies should be properly planned instead of being the outcome of opportunistic decisions.)។
អង្គប្រកបនៃគោលនយោបាយល្អមានប្រសិទ្ធភាពគួរប្រកបដោយ៖
- ជាក់ច្បាស់ឬច្បាស់លាស់(precise)
- ខ្លីងាយយល់(concise)
- ត្រង់ទៅត្រង់មក(straightforward)
ហេីយជាទូទៅគោលនយោបាយល្អមានប្រសិទ្ធភាពត្រូវតែងាយធ្វេី(practical) មានហានីយភាពទាប(low risk) អាចវាស់វែងនិងវាយតំលៃបាន(measurable) អាចតាមដាននិងបន្តការងារបានជាប់ជានិច្ច(evaluatable)។
ខាងក្រោមនេះក៏ជាគំនិតរបស់យុវបណ្ឌិតខ្មែរគឺលោកបណ្ឌិតរ៉ូ វណ្ណះ និងព្រឹទ្ធាចារ្យបណ្ឌិតឡៅ ម៉ុងហៃ ដោយផ្តោតលេីឆន្ទះពិតប្រាកដ(political willls) សុចរិតភាព(integrity) និងគុណធម៌(virtue) របស់អ្នកតាក់តែងគោលនយោបាយនិងអ្នកប្រតិបត្តិផងដែរ។
ប្រសិទ្ធភាពមេដឹកនាំនយោបាយ ភាគ១
Posted by: Leadership Skills | Posted on: February 5, 2023
ប្រសិទ្ធភាពមេដឹកនាំនយោបាយ
មគ្គវិធីសំរាប់មេដឹកនាំខ្មែរ
ដោយ សេង ភ. សុភ័ណ
សេចក្តីប្រារព្ធ
មនុស្សកើតមកប្រកបដោយសិទ្ធិសេរីភាពខាងគំនិត និងការបដិបត្តិជាច្រើន ជាពិសេសសម្រាប់មេដឹកនាំដែលជាបុគ្គលសំខាន់ គំរូគេ នាំមុខគេ ក្នុងការកំណត់ជោគវាសនារបស់ប្រជាជាតិទូទៅ ដូច្នេះតើមេដឹកនាំខ្មែរគួរជ្រើសរើសយកផ្លូវមួយណា?។ ជាការចាំបាច់ណាស់ បើមេដឹកនាំខ្មែរទាំងអស់ ពិសេសយុវជនខ្មែរជំនាន់ក្រោយដែលនឹងក្លាយទៅជាមេដឹកនាំនាពេលអនាគតនោះប្រឹងស្វែងយល់យកផ្លូវដែលត្រឹមត្រូវមួយនិងសិក្សាយកគំរូល្អៗតាមមេដឹកនាំរបស់ខ្មែរយើងពីអតីតកាល ព្រមទាំងមេដឹកនាំល្បីៗក្នុងពិភពលោកយើងនេះ។ សៀវភៅតូចនេះគ្រាន់តែជាអនុសាសន៍និងជាពន្លឺខ្លះៗសម្រាប់មេដឹកនាំខ្មែរទាំងអស់ជាពិសេសគឺយុវជនខ្មែរជំនាន់ក្រោយដើម្បីរៀនសូត្រសំរាប់ខ្លួនឯងតែប៉ុណ្ណោះ។
ភាពចាំបាច់សម្រាប់ភាវៈជាមេដឹកនាំ
មេដឹកនាំ ឬអ្នកដឹកនាំជាគោលគំនិតមួយដែលមនុស្សម្នាក់ៗត្រូវតែព្យាយាមស្វែងរកមកទុកក្នុងក្រអៅបេះដូងរៀងៗខ្លួន។ បើមនុស្សម្នាក់ៗខ្វះភាវៈជាមេដឹកនាំនៅក្នុងចិត្តហើយគេពិបាកនឹងធ្វើជីវិតឲ្យចំរើនរុងរឿងខ្លាំងណាស់។ ខ្មែរយើងភាគច្រើនតែងតែយល់ថា ភាវៈមេដឹកនាំគឺមានសំរាប់តែប្រមុខរដ្ឋឬអ្នកនយោបាយមួយក្រុមតូចប៉ុណ្ណោះ។ ជាការជាក់ស្ដែង ប្រទេសដែលប្រកាន់យកលទ្ធិផ្ដាច់ការ ប្រទេសជាតិទាំងមូលនិងគ្រប់គ្រងទាំងស្រុងដោយមនុស្សមួយក្រុមតូច។ តែសំរាប់យុគ្គបច្ចុប្បន្ន ជាយុគ្គត្រាស់ដឹង(Enlightenment Era) បុគ្គលម្នាក់ៗនៅក្នុងប្រទេសមួយៗ គឺជាមេដឹកនាំ។ រាប់ចាប់តាំងពីសមាជិកម្នាក់ៗក្នុងសង្គមគ្រួសារ ភូមិ ស្រុក ខេត្ត ក្រុង និងប្រទេស ត្រូវតែអភិវឌ្ឍន៍ភាវ:ដឹកនាំឲ្យមាននៅក្នុងខ្លួនដើម្បីជាភ្នែកច្រមុះក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍សង្គមរួមគ្នានៅគ្រប់វិស័យ។ តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ឋានៈជាអ្នកដឹកនាំក្នុងគ្រួសារនិងអ្នកដឹកនាំសង្គមជាតិទាំងមូលមានភាពខុសគ្នាឆ្ងាយណាស់ព្រោះផលប៉ះទង្គិចពីការដឹកនាំខុស ដឹកនាំជ្រុល មានទំហំខុសគ្នាឆ្ងាយណាស់។
នៅក្នុងសៀវភៅសាកលចិន្តារបស់ព្រះភិក្ខុធម្មបាលខៀវ ជុំ ភាគ២ ត្រង់ទំព័រ៤៣៣ បានបញ្ជាក់ថា “សង្គ្រាមជាហេតុធ្វើឲ្យរាំងស្ទះដល់ការអភិវឌ្ឍន៍សង្គម ប៉ុន្តែបើមានដឹកនាំគ្មានសមត្ថភាព គ្មានគំនិតសង្គម គ្មានស្មារតីយុត្តិធម៌។ល។ ចាត់ការគ្រប់គ្រងប្រទេសគ្មានប្រសិទ្ធភាព ប្រជាពលរដ្ឋស្ដាប់មិនបានមើលមិនយល់ មិនដឹងជាអ្នកដឹកនាំដឹកដៃខ្លួនចង់ដើរផ្លូវណា?។ ព្រឹត្តិការណ៍ស្រុកទេសមានសភាពដូចនេះកំរនឹងគេចផុតពីអានាធិបតេយ្យគឺភាពវឹកវរចលាចល។ ជាពិសេសសភាពអារ៉ាត់អារាយស្ដាប់គ្នាលេងកើតរវាងអ្នកដឹកនាំនិងអ្នកដើរតាម នេះជាកត្តាមួយទៀតដែលធ្វើឲ្យការអភិវឌ្ឍន៍ចេញមិនរួច។ បុព្វហេតុនៃការគ្មានសណ្ដាប់ធ្នាប់ដែលជាធាតុជាន់ពន្លិចការអភិវឌ្ឍន៍ គ្មានមកពីអ្នកណាដ៏ទៃទេ គឺមកពីអ្នកគ្រប់គ្រងគ្មានសមត្ថភាព ធ្វើចំណាត់ការសេដ្ឋកិច្ច នយោបាយ សង្គមកិច្ច វប្បធម៌ គ្មានប្រសិទ្ធភាពហ្នឹងឯង”។
ជូនពរឆ្នាំថ្មី ២០២៣
Posted by: Leadership Skills | Posted on: January 2, 2023ឆ្នាំថ្មី២០២៣នេះ តើអ្នកនឹងសរសេរអ្វីខ្លះ?
ឆ្នាំថ្មីគឺប្រដូចនឹងសៀវភៅសរសេរសស្អាត វាមាន១២វគ្គ និង៣៦៥ទំព័រ ខ្លួនអ្នកផ្ទាល់ជាអ្នកនិព្វន្ធ។ ក្តីរំពឹងរបស់ខ្ញុំចំពោះអ្នកគឺឆ្នាំនេះចូរអ្នកសរសេររឿងរ៉ាវល្អៗរបស់អ្នកអោយបានច្រើនបំផុតទុកសម្រាប់ខ្លួនឯងផ្ទាល់។
សួស្តីឆ្នាំថ្មី!
